اثربخشی آموزش فنون ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی با نقش تعدیلی اهداف پیشرفت اجتماعی در دانشجویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه تبریز

2 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز

3 استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش فنون ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی دانشجویان با نقش تعدیلی اهداف پیشرفت اجتماعی بود.
روش: در این پژوهش که به‌صورت آزمایشی با پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل انجام گرفت، 120 نفر از افرادی که متمایل به شرکت در پژوهش بودند، از دانشگاه شهید مدنی آذربایجان انتخاب و براساس نمرات پرسشنامه اهداف پیشرفت اجتماعی در گروه آزمایش و کنترل جای‌دهی شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش طی 16 جلسه‌ی 60 دقیقه‌ای و طی 2 ماه مورد آموزش فنون ذهن‌آگاهی قرار گرفتند، درحالی‌که آزمودنی‌های گروه کنترل هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکردند. همه آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل قبل و بعد از آموزش با استفاده از پرسشنامه سرزندگی تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس دوراهه تک متغیری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که فنون ذهن‌آگاهی منجر به بهبود معنی‌دار گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در سرزندگی تحصیلی به تفکیک اهداف پیشرفت اجتماعی شد. همچنین نتایج آزمون تعقیبی نشان داد بین میانگین سرزندگی تحصیلی دو گروه آزمایش و کنترل در زیرگروه‌های اهداف پیشرفت اجتماعی تفاوت معنی‌داری ازنظر آماری وجود دارد و اهداف پیشرفت اجتماعی توانستند اثر آموزش فنون ذهن‌آگاهی را بر سرزندگی تحصیلی دانشجویان تعدیل کنند.
نتیجه‌گیری: با به‌کارگیری فنون ذهن‌آگاهی و همچنین توجه به نقش تعدیلی اهداف پیشرفت می‌توان سرزندگی تحصیلی را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness Techniques Training on Academic vitality by moderating roles of Student Social Achievement Goals

نویسندگان [English]

  • SIAVASH SHEIKHALIZADEH 1
  • mansour bayrami 2
  • touraj hashemi 2
  • shahram vahedi 3
1 PhD Student, Faculty of Education Sciences and Psychology, University of Tabriz
2 Faculty member, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Tabriz University
3 Faculty member, Faculty of Education and Psychology, Tabriz University
چکیده [English]

Objective: The purpose of present research was to investigate the effectiveness of Mindfulness Techniques Training on Academic vitality by Moderating roles of Student Social Achievement Goals.
Methods: This is an experimental study with pre-test, post-test and control group. 120 people of the Azarbaijan Shahid Madani University who were interested in participating in the research were selected and based on the scores of Social achievement goals Scale, they were placed in the experimental and control group. The experimental group received training in Mindfulness Techniques in 16 sessions of 60 minutes and within 2 months, while the control group did not receive any training. All subjects of the experimental and control group before and after the training were evaluated by using Academic vitality Questionnaire. Data were analyzed using one-variable covariance analysis method.
Results: The findings indicated that mindfulness techniques led to a significant improvement in the experimental group compared with the control group in the Academic vitality with the breakdown of Social achievement goals. Also, the results of post hoc test showed that there is a significant difference between the mean of Academic vitality of the experimental and control group in the sub-group of Social achievement goals. Social achievement goals were able to modify the effect of teaching mindfulness techniques on Academic vitality of the students.  
Conclusion: According the results, Academic vitality can be increased by employing mindfulness techniques as well as by considering the moderating role of the social achievement goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness Techniques Training
  • Academic vitality
  • Social achievement goals

مراجع

اسماعیلی، اعظم. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر خودکارآمدی، سرزندگی تحصیلی و راهبردهای یادگیری دانش‌آموزان دختر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی.
باقری­نیا، حسن و یزدی مقدم، اشرف. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر جهت‌گیری هدفی در دختران نوجوان. سومین کنفرانس روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی با رویکرد بین‌الملل، مشهد.
بدری گرگری، رحیم؛ حسینی­نسب، سید داوود و حقی، حبیب­اله. (1389). «رابطه اهداف پیشرفت اجتماعی و مهارت‌های ارتباط در دانشجویان دانشگاه تبریز». مطالعات روان‌شناختی میان فردی، 6(3)، 29-44.
بیرامی، منصور؛ موحدی، یزدان و علیزاده گورادل، جابر. (1394). «اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش اضطراب اجتماعی و نگرش‌های ناکارآمد نوجوانان». فصلنامه شناخت اجتماعی، 1(7)، 41-52.
تاج‌الدینی رابری، سعیده. (1394). بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سرزندگی تحصیلی و خودتنظیمی تحصیلی در دانش‌آموزان در معرض خطر ابتلا به اعتیاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
حسن­نیا، سمیه؛ فولادچنگ، محبوبه. (1394). «رابطه بین ادراک محیط یادگیری و فرسودگی تحصیلی از طریق واسطه‌گری ذهن آگاهی: مدل‌یابی ساختاری». مجله روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 12(45)، 61-73.
حمیدی، فریده و ببرازی، محمدباقر. (1395). «بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و اهداف پیشرفت با اضطراب امتحان». فناوری آموزش، 10(4)، 311-333.
دهقانی­زاده، محمدحسین و حسین چاری، مسعود. (1391). «سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده، نقش واسطه‌ای خودکارآمدی». مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 22-47.
راستگو، ناهید؛ حرفه‌دوست، منصور و خیرجو، اسماعیل. (1395). «اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر فرسودگی شغلی، رضایت شغلی و برخی نشانگان آسیب‌شناختی روانی معلمان». دو‌فصلنامه راهبرد‌های شناختی در یادگیری، دوره4، شماره7، 179-198.
‌زمانی امیر‌زکریا، رباب ؛ فضیلت‌پور، مسعود و توحیدی، افسانه. (1397) «اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر توجه پایدار و دلزدگی تحصیلی». دو‌فصلنامه راهبرد‌های شناختی در یادگیری، دوره6، شماره 7، 78-85.
شیولسون، ریچارد جی. (1384). استدلال آماری در امور رفتاری. جلد دوم، ترجمه: علی‌رضا کیامنش. تهران: جهاد دانشگاهی.
طالع­پسند، سیاوش؛ علیجانی، فاطمه و بیگدلی، ایمان (1389). «نظریه هدف پیشرفت اجتماعی در آموزش: مطالعه اعتبار و روایی». نشریه فناوری آموزش، 4(4)، 265-271.
عرب خزایلی، نرگس (1380). بررسی اثربخشی مداخله‌ی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی وسبک-های مقابله با استرس در دانش‌آموزان مقطع دوم دبیرستان شهرستان ساری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
قاسمی جوبنه، رضا؛ موسوی، سید ولی­اله؛ ظنی­پور، آذین و حسینی صدیق، مریم­السادات. (1395). «رابطه بین ذهن‌آگاهی و تنظیم هیجان با تعلل ورزی تحصیلی دانشجویان». دوماهنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۹(۲)، 134-141.
قاسمی جوبنه، رضا؛ زهراکار، کیانوش؛ همدمی، میثم و کریمی، کامبیز (1395). «نقش سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی در سرمایه روان‌شناختی دانشجویان». پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۸(۲)، 27-36.
Ames, C., Archer, J. (1988). “Achievement goals in the classroom: Students' learning strategies and motivation processes”. Journal of educational psychology, 80(3), 260-267.
Barnes, S., Brown, K. W., Krusemark, E., Campbell, W. K., Rogge, R. D. (2007). “The role of mindfulness in romantic relationship satisfaction and responses to relationship stress”. Journal of marital and family therapy, 33(4), 482-500.
Bowen, D. (2010). Academic Buoyancy: Investigating Measures and Developing a Model of Undergraduates Everyday Academic Resilience. (Doctoral dissertation, School of Psychology Charles Sturt University Submitted to the Faculty of Arts, Charles Sturt University).
Brown, K. W., Ryan, R. M. (2003). “The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being”. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822-827.
Brown, K. W., Ryan, R. M., Creswell, J. D. (2007). “Addressing fundamental questions about mindfulness”. Psychological Inquiry, 18(4), 272-281.
Brown, K. W., Ryan, R. M., Creswell, J. D. (2007). “Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects”.  Psychological inquiry, 18(4), 211-237.
Caldwell, K., Harrison, M., Adams, M., Quin, R. H., Greeson, J. (2010). “Developing mindfulness in college students through movement-based courses: effects on self-regulatory self-efficacy, mood, stress, and sleep quality”. Journal of American College Health, 58(5), 433-442.
Cash, M., & Whittingham, K. (2010). “What facets of mindfulness contribute to psychological well-being and depressive, anxious, and stress-related symptomatology?”, Mindfulness, 1(3), 177-182.
Church, M. A., Elliot, A. J., & Gable, S. L. (2001). “Perceptions of classroom environment, achievement goals, and achievement outcomes”. Journal of educational psychology, 93(1), 43-54.
Dane, E. (2011). “Paying attention to mindfulness and its effects on task performance in the workplace”.  Journal of Management, 37(4), 997-1018.
Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S., & Dewulf, D. (2008). “Mindfulness skills and interpersonal behaviour”. Personality and Individual Differences, 44(5), 1235-1245.
Dweck, C. S. (1986). “Motivational processes affecting learning”. American psychologist, 41(10), 1040-1048.
Elliot, A. J., & Church, M. A. (1997). “A hierarchical model of approach and avoidance achievement motivation”. Journal of personality and social psychology, 72(1), 218-232.
Falkenström, F. (2010). “Studying mindfulness in experienced meditators: A quasi-experimental approach”.  Personality and Individual Differences, 48(3), 305-310.
Felton, T. M., Coates, L., & Christopher, J. C. (2015). “Impact of mindfulness training on counseling students' perceptions of stress”. Mindfulness, 6(2), 159-169.
Flook, L., Smalley, S. L., Kitil, M. J., Galla, B. M., Kaiser-Greenland, S., Locke, J. & Kasari, C. (2010). “Effects of mindful awareness practices on executive functions in elementary school children”. Journal of applied school psychology, 26(1), 70-95.
Galante, J., Jones, P. B., Dufour, G., Benton, A., Howarth, E. L., Vainre, M., & Stochl, J. (2017). A randomised controlled trial of the provision of a mindfulness intervention to support university students' wellbeing and resilience to stress: preliminary results.
Hofmann, S. G., Sawyer, A. T., Witt, A. A., & Oh, D. (2010). “The effect of mindfulness-based therapy on anxiety and depression: A meta-analytic review”. Journal of consulting and clinical psychology, 78(2), 169-183.
Hollis-Walker, L., & Colosimo, K. (2011). “Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators: A theoretical and empirical examination”. Personality and Individual differences, 50(2), 222-227.
Hulleman, C. S., Schrager, S. M., Bodmann, S. M., Harackiewicz, J. M. (2010). “A meta-analytic review of achievement goal measures: Different labels for the same constructs or different constructs with similar labels?” Psychological bulletin, 136(3), 422-449.
Keng, S. L., Smoski, M. J., Robins, C. J. (2011). “Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies”.  Clinical psychology review, 31(6), 1041-1056.
Keye, M. D., Pidgeon, A. M. (2013). “Investigation of the relationship between resilience, mindfulness, and academic self-efficacy”. Open Journal of Social Sciences, 1(6), 1-4.
Lee, J. Q., McInerney, D. M., Liem, G. A. D., Ortiga, Y. P. (2010). “The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective”. Contemporary Educational Psychology, 35(4), 264-279.
Liem, G. A. D. (2016). “Academic and social achievement goals: Their additive, interactive, and specialized effects on school functioning”.  British Journal of Educational Psychology, 86(1), 37-56.
Lucas, R. E., Dyrenforth, P. S. (2006). Does the existence of social relationships matter for subjective well-being? New York, NY, US: Guilford Press
Martin, A. J., Marsh, H. W. (2006). “Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach”. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281.
Martin, A. J., Marsh, H. W. (2008). “Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience”. Journal of school psychology, 46(1), 53-83.
Morone, N. E., Lynch, C. S., Greco, C. M., Tindle, H. A., Weiner, D. K. (2008). “I felt like a new person. The effects of mindfulness meditation on older adults with chronic pain: qualitative narrative analysis of diary entries”.  The Journal of Pain, 9(9), 841-848.
Mrazek, M. D., Franklin, M. S., Phillips, D. T., Baird, B., & Schooler, J. W. (2013). “Mindfulness training improves working memory capacity and GRE performance while reducing mind wandering”. Psychological science, 24(5), 776-781.
Mrazek, M. D., Mooneyham, B. W. & Schooler, J. W. (2014). Insights from quiet minds: the converging fields of mindfulness and mind-wandering. In Meditation–Neuroscientific Approaches and Philosophical Implications (pp. 227-241). Springer, Cham.
Petersen, I. H., Louw, J., Dumont, K. (2009). “Adjustment to university and academic performance among disadvantaged students in South Africa”. Educational Psychology, 29(1), 99-115.
Raes, F., Williams, J. M. G. (2010). “The relationship between mindfulness and uncontrollability of ruminative thinking”.  Mindfulness, 1(4), 199-203.
Rakeld, Luke F., Victor SS, Mary JK. (2011). “Mindfulness i n medicine”. EX PLORE, 7(2): 124-126.
Ryan, A. M., Hopkins, N. B. (2003). Achievement goals in the social domain. University of Illinois, Urbana- Champaign, unpublished manuscript.
Ryan, A. M., Shim, S. S. (2006). “Social achievement goals: The nature and consequences of different orientations toward social competence”.  Personality and Social Psychology Bulletin, 32(9), 1246-1263.
Ryan, A. M., Shim, S. S. (2008). “An exploration of young adolescents' social achievement goals and social adjustment in middle school”.  Journal of Educational Psychology, 100(3), 672-681.
Segal, Z. V., Williams, J. M. G., Teasdale, J. D. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy for depression. New York: Guilford Press.
Shim, S. S., Finch, W. H. (2014). “Academic and social achievement goals and early adolescents' adjustment: A latent class approach”. Learning and Individual Differences, 30, 98-105.
Smallwood, J. (2013). “Distinguishing how from why the mind wanders: a process–occurrence framework for self-generated mental activity”. Psychological bulletin, 139(3), 519-535.
Teasdale, J. D., Segal, Z., Williams, J. M. G. (1995). “How does cognitive therapy prevent depressive relapse and why should attentional control (mindfulness) training help?, Behaviour Research and therapy, 33(1), 25-39.
Teper, R., Inzlicht, M. (2012). “Meditation, mindfulness and executive control: the importance of emotional acceptance and brain-based performance monitoring”. Social cognitive and affective neuroscience, 8(1), 85-92.
Yau, H. K., Sun, H., Cheng, A. L. F. (2012). “Adjusting to university: the Hong Kong experience”. Journal of Higher Education Policy and Management, 34(1), 15-27.
Zeidan, F., Johnson, S. K., Diamond, B. J., David, Z., Goolkasian, P. (2010). “Mindfulness meditation improves cognition: Evidence of brief mental training”. Consciousness and cognition, 19(2), 597-605.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 7، شماره 12
شهریور 1398
صفحه 127-148

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار