اصول اخلاقی انتشار مقاله

 

اصول اخلاقی نشریه

اصول اخلاقی نشریه و مصادیق سوء رفتار در نشر

 سیاست های اخلاقی این نشریه براساس اصول کمیته بین المللی اخلاق نشر (Cope) و رعایت منشور اخلاقی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می باشد. در این منشور، خط مشی های نشریه برای تضمین رفتار اخلاق مدار همه شرکت کنندگان دخیل در فرآیند آورده شده است. مؤلفان، داوران، دبیران علمی و سردبیر هنگام همکاری با این نشریه باید این اصول اخلاقی را رعایت کنند.

لینک متن اصل آیین نامه COPE به زبان اصلی از سایت  http://publicationethics.org

 جهت مشاهده نمودار آئین نامه اخلاقی «COPE» به زبان فارسی روی کلمه اینجا کلیک کنید.


 وظایف و مسئولیت های ناشر، سردبیر، دبیران علمی ، داوران، مولفان

 وظایف و مسئولیت های ناشر:

  1.  این نشریه متعهد است که تصمیمات اتخاذ شده در رابطه با رونوشت های ارسال شده فقط براساس قضاوت های های تخصصی و حرفه ای بوده و از علایق شخصی به دور است.
  2. این نشریه متعهد به حفظ صیانت از سوابق دانشگاهی و تحقیقاتی است.
  3. این نشریه رعایت اصول اخلاقی توسط سردبیر و دبیران علمی، هیات تحریریه، و داوران را مورد کنترل قرار میدهد..
  4. این نشریه دائما در حال تحلیل مقالات از لحاظ سرقت ادبی و تقلب و سوء رفتارهای احتمالی است.
  5. این نشریه در مواقع نیاز اصلاحات، توضیحات، و واپس گیری های لازم را انجام خواهد داد.
  6.  این نشریه در صورت اثبات هر سوء رفتار با آن برخورد خواهد کرد.

 وظایف و مسئولیت های سردبیر و  دبیران علمی:

  1.  دبیران علمی این نشریه باید رونوشت های ارسال شده را تا هنگام انتشار، محرمانه نگه دارند.
  2. سردبیر، دبیران علمی و داوران تصمیمات موردنظر در رابطه با انتشار یا عدم انتشار یک رونوشت را اتخاذ میکنند.
  3. دبیران علمی این نشریه باید اصل بینامی داوران را حفظ کنند.
  4. دبیران علمی این نشریه باید از تعارض منافع جلوگیری کنند.
  5. دبیران علمی این نشریه ملزم به رعایت صیانت علمی و تلاش برای رفع نیازهای علمی خوانندگان خود هستند.
  6. دبیران علمی این نشریه سرقت ادبی و تقلب و کلاهبرداری های احتمالی را شناسایی کنند و در موارد نیاز اصلاحات، توضیحات، و واپس گیری ها و عذرخواهی ها را ارائه دهند.
  7. دبیران علمی این نشریه باید ذهن خود را فقط بر روی محتوای عقلانی متمرکز و محدود کنند.
  8. دبیران علمی این نشریه نباید اطلاعات رونوشت ها را برای افرادی غیر از نویسندگان، نویسنده ی مسئول و داوران فاش کنند.
  9. رونوشت های منتشر نشده توسط دبیران علمی و یا اعضای دیگر برای مقاصد شخصی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

 وظایف و مسئولیت های داوران:

  1.  داوران این نشریه میبایست با دبیران علمی برای تصمیم گیری در رابطه با انتشار رونوشت های ارسال شده همکاری کنند.
  2. داوران دعوت شده به این نشریه باید در محرمانه نگه داشتن رونوشت های ارسال شده تلاش کنند.
  3. داوران باید نظرات خود را به دبیران علمی برای تصمیم گیری در رابطه با انتشار یا عدم انتشار رونوشت، در زمان لازم ارائه دهند.
  4. داوران همتا ملزم به رعایت محرمانه نگه داشتن رونوشت های ارسال شده و عدم استفاده از اطلاعات آنان برای مقاصد شخصی هستند.
  5. نظرات داوران در رابطه با رونوشت های ارسال شده باید فنی و تخصصی باشد.
  6. داوران نباید رونوشت هایی که در آن ها تعارض علایق با یکی از مؤلفین، شرکت ها، یا مؤسسات وجود دارد را داوری کنند.
  7. داوران باید تعارضات علایق را افشا کنند.

 وظایف و مسئولیت های مؤلفان:

  1.  رونوشت ها باید با نگارش صحیح و با اصطلاحات مناسب ارسال شود.
  2. رونوشت ها نباید در جای دیگری (بجز در قالب چکیده یا بخشی از یک سخنرانی، مقاله ی مروری، یا پایان نامه) چاپ شده باشند یا توسط نشریه دیگری تحت بررسی باشند.
  3. نویسنده ی مسئول باید از رضایت دیگر مؤلفان شریک مطمئن شود.
  4. یکی دیگر از مسئولیت های مؤلفان، حصول اطمینان و کسب اجازه ی موسسه ایست که رونوشت ارسال شده مربوط به آن است.
  5. یکی از شرایط ارسال رونوشت اینست که مؤلفان اجازه ی ویرایش آنرا برای خوانایی بیشتر بدهد.
  6. از مؤلفان انتظار میرود تا حامی مالی را برای اجرای و آماده سازی روند تحقیق به طور خلاصه بیان کنند.
  7. فرم تعهد اخلاقی می بایست که توسط مولفان امضا شود.
  8. در نشریه های دسترسی آزاد، مؤلفان حق مالکیت مقاله ی خود را دارند اما در کنار آن به عموم افراد اجازه ی دانلود، چاپ، و توزیع مقاله ی خود را نیز میدهند.
  9. همه ی مؤلفان یک رونوشت میبایست بر سر اینکه نویسنده مسؤول فرآیندهای بازنگری بعدی را پس از ارسال رونوشت بر عهده گیرد، توافق کنند.
  10. هنگامیکه مؤلف یا مؤلفین رونوشت خطای مهمی را در کارشان دیدند، میبایست سریعا دبیر علمی نشریه را برای تصحیح آن مطلع کنند.
  11. از آنجا که سرقت ادبی یکی از خطاهای جدی و غیراخلاقی محسوب میشود، همه ی مؤلفان میبایست بدانند که رونوشت های ارسال شده به این نشریه ممکن است توسط نرم افزارهای سرقت ادبی مورد تحلیل قرار گیرد.
  12. همه ی مؤلفان میبایست فرآیند ارسال یک رونوشت را در این نشریه مطالعه کنند.

 مصادیق نقض اصول اخلاقی انتشار توسط نویسندگان:

  1.  سرقت ادبی: سرقت ادبی به معنای استفاده ی عمدی از مقالات یا ایده های شخص دیگر به نام خود است. حتی استفاده از یک جمله شخص دیگر یا جملات قبلی خود بدون ذکر منبع، سرقت محسوب میشود. تمامی رونوشت های ارسال شده به این نشریه توسط نرم افزارهای سرقت ادبی مورد بازبینی قرار میگیرند.
  2. داده سازی و تحریف: داده سازی هنگامیست که محقق در عمل مطالعه ای را انجام نداده اما داده و نتیجه گیری ارائه میدهد. تحریف نیز هنگامی رخ میدهد که تحقیقی را انجام داده اما داده ها و نتایج آن را تغییر میدهد.
  3. ارسال همزمان: هنگامیست که یک رونوشت به دو نشریه ارسال میشود.
  4. ارسال دونسخه ای (المثنی): هنگامی رخ میدهد که دو یا چند مقاله دارای فرضیات، داده ها، و نتایج یکسان هستند.
  5. ارسال تکراری (اضافی): به معنی تقسیم یک مطالعه به مقالات متعدد و ارسال آن ها میباشد.
  6. سهیم کردن نادرست مؤلف دیگر: همه ی مؤلفان لیست شده در مقاله میبایست در انجام آن سهیم باشند.
  7. دستکاری منابع: هنگامیست که در قسمت پایانی یک رونوشت منابع متعددی ذکر میشود، در حالیکه در محتوای متن نامی از آن ها برده نشده است

 

1. هدف اصلی هر پژوهش باید ارتقای یادگیری انسانها، توأم با رعایت کرامت و حقوق ایشان باشد.

2. در پژوهش بر آزمودنی انسانی، سلامت و ایمنی فرد فرد آزمودنی‎ها در طول و بعد از اجرای پژوهش، برتمامی مصالح دیگر اولویت دارد. هر پژوهشی که بر روی آزمودنی انسانی انجام می‌گیرد، باید توسط افرادی طراحی و اجرا شود که تخصص و مهارت لازم و مرتبط را داشته باشند. 

3. پژوهش بر انسان فقط در صورتی توجیه‌پذیر است که هیچ آسیب یا خطری متوجه انسان ها نباشد. حصول اطمینان از این امر بر عهده‌طراحان، مجریان و همکاران پژوهش و تمامی شوراهای بررسی یا پایش‌کننده‌ پژوهش از جمله کمیته‌ی اخلاق در پژوهش‌ است

4. قبل از آغاز هر پژوهش، باید اقدامات اولیه جهت تامین سلامت افراد انجام گیرد.

5. اگر در حین اجرای پژوهش مشخص شود که خطراتی برای شرکت در این پژوهش برای آزمودنیها وجود دارد، باید آن پژوهش بلافاصله متوقف شود . 

6. طراحی و اجرای پژوهشهایی که بر روی آزمودنی انسانی انجام می گیرند، باید منطبق با اصول علمی پذیرفته شده بر اساس دانش روز و مبتنی بر مرور کامل منابع علمی موجود و پژوهشهای قبلی آزمایشگاهی باشد.

7. هر پژوهشی باید بر اساس و منطبق بر یک طرح‌نامه (پروپوزال) به انجام برسد. در کلیه پژوهش ها ( بخصوص آزمایشی) باید علاوه بر طرح نامه، دستورالعمل اجرای پژوهش (در پژوهش آزمایشی؛ پروتکل) نیز تهیه و ارائه شود. طرح‌نامه و دستورالعمل باید شامل تمامی اجزای ضروری باشد. از جمله بخش ملاحظات اخلاقی، اطلاعات مربوط به بودجه، حمایت کننده‌ها، وابستگی‌های سازمانی، موارد تعارض منافع بالقوه‌ی دیگر، مشوق‌های شرکت کنندگان، پیش بینی درمان و یا جبران خسارت افراد آسیب دیده در پژوهش در مواردی که لازم است رضایت‌نامه‌ی آگاهانه به‌صورت کتبی اخذ شود، فرم رضایت‌نامه باید تدوین و به طرح‌نامه پیوست شده باشد. پیش از تصویب یا تأیید طرح‌نامه از سوی کمیته‌ مستقل اخلاق در پژوهش، نباید اجرای پژوهش شروع شود.

8. کمیته‌ اخلاق در پژوهش علاوه بر بررسی و تصویب طرح‌نامه و دستورالعمل، این حق را دارد که طرح‌‌ها را در حین و بعد از اجرا را از نظر رعایت ملاحظات اخلاقی مورد پایش قرار دهد. اطلاعات و مدارکی که برای پایش از سوی کمیته اخلاق درخواست می‌شود، باید از سوی پژوهشگران در اختیار این کمیته گذاشته شود. 

9. انتخاب آزمودنیهای بالقوه از میان جامعه، باید منطبق بر اصول روش نمونه گیری باشد، به نحوی که توزیع بارها )خطرات یا هزینه ها)و منافع شرکت در پژوهش، در آن جمعیت و کل جامعه، همراه با تبعیض آمیز و پیشداورانه نباشد.

10. کسب رضایت آگاهانه و آزادانه در هر پژوهشی که بر روی آزمودنی انسانی اجرا می شود، الزامی است. این رضایت باید به شکل کتبی باشد. در مواردی که اخذ رضایت آگاهانه کتبی غیر ممکن یا قابل صرفنظر باشد، باید موضوع با ذکر دلایل به کمیته اخلاق منتقل شود. در صورت تأیید کمیته اخلاق، اخذ رضایت کتبی قابل تعویق یا تبدیل به رضایت شفاهی یا ضمنی خواهد بود

11. اگر در طول اجرای پژوهش تغییری در نحوه اجرای پژوهش داده شود یا اطلاعات جدیدی به دست آید که احتمال داشته باشد که بر تصمیم آزمودنی مبنی بر ادامه‌ شرکت در پژوهش تاثیر گذار باشد، باید موضوع به اطلاع کمیته اخلاق رسانده شود و در صورت موافقت کمیته با ادامه‌ پژوهش، مراتب به اطلاع آزمودنی رسانده شود و رضایت آگاهانه مجددا اخذ گردد.

12. پژوهشگر باید از آگاهانه بودن رضایت اخذشده اطمینان حاصل کند. برای این منظور پژوهشگر موظف است فرد در نظر گرفته شده به‌عنوان آزمودنی را از تمامی اطلاعاتی که می‌توانند در تصمیم‌گیری او مؤثر باشند، به‌نحو مناسبی آگاه سازد. این اطلاعات مشتملند بر: عنوان و اهداف پژوهش، طول مدت پژوهش، روشی که قرار است به‌کار گرفته شود (شامل احتمال تخصیص تصادفی به گروه‌مورد یا شاهد)، منابع تأمین بودجه، هر گونه تعارض منافع احتمالی، وابستگی  سازمانی پژوهشگر، و فواید و زیان‌هایی که انتظار می‌رود مطالعه در بر داشته باشد. هم‌چنین، هر آزمودنی باید بداند که می‌تواند هر لحظه که بخواهد از مطالعه خارج شود و باید درباره‌ی خطرات و زیان‌های بالقوه‌ی ناشی از ترک زودرس پژوهش آگاه و پشتیبانی شود. پژوهشگر هم‌چنین باید به تمامی سؤالات و دغدغه‌های این افراد، با حوصله و دقت پاسخ بدهد. این موارد باید در رضایت‌نامه‌ی آگاهانه منعکس شود

13. پژوهشگر باید از آزادانه بودن رضایت اخذ شده اطمینان حاصل کند. رفتارهایی که به هر نحوی متضمن تهدید، اغوا، فریب و یا اجبار باشد موجب ابطال رضایت آزمودنی می‌شود. 

14. پژوهشگر و نویسنده مسئول، مسئول مستقیم ارائه‌ اطلاعات کافی و به زبان قابل فهم برای آزمودنی، اطمینان از درک اطلاعات ارائه شده، و اخذ رضایت آگاهانه است. در مواردی که بنا به‌دلیلی، نظیر زیاد بودن تعداد آزمودنی‌ها، این اطلاع‌رسانی از طریق شخص دیگری انجام می‌گیرد، این پژوهشگر و نویسنده مسئول است که مسئول انتخاب فردی آگاه و مناسب برای این کار و حصول اطمینان از تأمین شرایط مذکور در این بند است.

15. در پژوهش بر روی گروه‌های آسیب‌پذیر (برای مثال کودکان دارای ناتوانی ذهنی، کودکان و ... ) وظیفه‌ی اخذ رضایت آگاهانه مرتفع نمی‌شود. در مورد افرادی که سرپرست قانونی دارند، پژوهشگر موظف است که علاوه بر اخذ رضایت آگاهانه از سرپرست قانونی، متناسب با ظرفیت خود فرد، از وی رضایت آگاهانه اخذ کند. 

16. پژوهشگر مسئول رعایت اصل رازداری و حفظ اسرار آزمودنی‌ها و اتخاذ تدابیر مناسب برای جلوگیری از انتشار آن است. هم‌چنین، پژوهشگر موظف است که از رعایت حریم خصوصی آزمودنی‌ها در طول پژوهش اطمینان حاصل کند. هرگونه انتشار داده‌ها یا اطلاعات به‌دست آمده از آزمودنی ها باید بر اساس رضایت آگاهانه انجام گیرد.

17. هر نوع آسیب یا خسارت ناشی از شرکت در پژوهش باید بر طبق قوانین مصوب جبران خسارت شود. این امر باید در هنگام طراحی پژوهش لحاظ شده باشد.

18. در پایان پژوهش، هر فردی که به‌عنوان آزمودنی به آن مطالعه وارد شده است، این حق را دارد که درباره‌ نتایج مطالعه آگاه شود و از مداخلات یا روش‌هایی که سودمندی‌شان در آن مطالعه نشان داده شده است، بهره‌مند شود.

19. پژوهشگران موظفند که نتایج پژوهش‌های خود را صادقانه، دقیق، و کامل منتشر کنند. نتایج، اعم از منفی یا مثبت، و نیز منابع تأمین بودجه، وابستگی سازمانی، و تعارض منافع – در صورت وجود – باید کاملاً آشکارسازی شوند. 

20. نحوه‌ گزارش نتایج پژوهش باید ضامن حقوق مادی و معنوی تمامی اشخاص مرتبط با پژوهش، از جمله خود پژوهشگر یا پژوهشگران، آزمودنی‌ها و مؤسسه‌ حمایت کننده‌ پژوهش باشد.

21. اهداف، محتوا و روش پژوهش نباید با ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی و دینی جامعه در تناقض باشد.

22. مقاله هایی که مفاد این ملاحظات اخلاقی را رعایت نکرده‌اند، برای انتشار پذیرفته نمی شوند.