بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی متمرکز بر حافظه فعال در بهبود نشانه‌های اختلال خواندن در دانش‌آموزان دوره ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بازتوانی شناختی متمرکز بر حافظه فعال در بهبود نشانه‌های اختلال خواندن در دانش‌آموزان دوره ابتدایی بود.
روش: در راستای این هدف و در قالب طرح نیمه‌آزمایشی درون‌گروهی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون از جامعه آماری دانش‌آموزان دختر و پسر مبتلا به نارساخوانی دوره ابتدایی که در سال تحصیلی 98-97 به مراکز اختلالات یادگیری شهر ارومیه مراجعه نمودند، تعداد 30 نفر به‌طور هدفمند انتخاب شدند. ابتدا با استفاده از ابزار "آزمون خواندن و نارساخوانی" برای هر دو گروه پیش‌آزمون اجرا شد. پس از ثبت نتایج پیش‌آزمون، توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه فعال اجرا شد. بر این اساس آموزش حافظه فعال به مدت 20 جلسه، هر هفته دو جلسه 30 دقیقه‌ای اجرا گردید. سرانجام، به‌منظور بررسی تغییرات ایجاد شده، پس‌آزمون اجرا شد.
یافته‌ها: نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه فعال در بهبود نشانه‌های اختلال خواندن اثربخش است.
نتیجه‌گیری: مبتنی بر این یافته‌ها آموزش و تقویت حافظه فعال می‌تواند به بهبود نشانه‌های اختلال خواندن منجر گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Effectiveness of Cognitive Rehabilitation Focused on Working Memory in Improving Symptoms of Reading Disorder in Primary School Students

نویسندگان [English]

  • Mansour Bayrami 1
  • Touraj Hashemi 1
  • Khalil Esmailpour 2
  • Fatmeh Nemmati 2
  • Marjan Khosheghbal 3
1 Professor, Department of Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
3 PhD student in Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose of the present study was the study of effectiveness of cognitive rehabilitation focused on working memory on the improvement of reading symptoms in elementary school students.
Method: For this purpose, and in form of the semi-experimental intergroup project with pre-test and post-test, thirty people were selected purposefully from the statistical population of female and male primary school students with dyslexia who referred to learning disorders centers in Urmia in the academic year of 97-98. Pre-test was performed for both groups using "Reading and Dyslexia Test" tool. After recording pre-test results, cognitive rehabilitation based on working memory was performed. On this basis, active memory training was planned for 20 sessions, which was performed every week in two thirty-minute sessions. Finally, post-test was conducted to investigate the proposed changes.
Results: The results of dependent t-test showed that cognitive rehabilitation based on working memory is effective in improving symptoms of reading disorder.
Conclusion: Based on these findings, training and strengthening of working memory can lead to improvement of symptoms of reading disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reading disorder
  • working memory
  • cognitive rehabilitation

مراجع

آقاجانی، نورا؛ حسین خانزاده، عباسعلی و کافی، سید موسی. (1394). «اثربخشی آموزش نرم‌افزاران بک بر بهبود حافظه فعال دانش‌آموزان نارساخوان». مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 7-21.
جلیل آبکنار، سمیه و عاشوری، محمد. (1392). «نکته‌های کاربردی برای آموزش دانش‌آموزان با اختلال یادگیری (اختلال در خواندن، نوشتن و دیکته)». تعلیم و تربیت استثنایی، 13(3)، 31-40.
رادفر، فرهاد؛ نجاتی، وحید؛ فتح‌آبادی، جلیل و لایق، هدا. (1395). «تأثیر تمرینات تقویت توجه بر عملکرد حافظه کاری و مؤلفه‌های خواندن دانش‌آموزان نارساخوان: یک مطالعه تک موردی». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 26(142)، 194-212.
رحیمی‌پور، طاهره؛ غضنفری، فیروزه و قدم‌پور، عزت‌اله. (1396). «اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان». دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 18(2)، 52-61.
زاغیان، مهشید؛ اصلی آزاد، مسلم و فرهادی، طاهره (1396). مقایسه نیمرخ حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و کودکان مبتلا به نارساخوانی با کودکان بهنجار. نشریه سلامت روان کودک 1(4)، 119-128.
شکوهی یکتا، محسن؛ لطفی، صلاح‌الدین؛ رستمی، رضا؛ ارجمندنیا، علی‌اکبر؛ معتمد یگانه، نگین و شریفی، علی. (1393). «اثربخشی تمرین رایانه‌ای شناختی بر عملکرد حافظه فعال کودکان نارساخوان». شنوایی‌شناسی، 23(3)، 46-56.
صادقی، احمد؛ ربیعی، محمد و عابدی، محمدرضا (1390). «رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان». فصلنامه روان‌شناسی احولی: روانشناسان ایرانی، 28(7)، 377-386.
عزیزی نژاد، بهاره (1394). «رابطه انواع حافظه با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان ابتدایی دارای ناتوانی      های یادگیری». دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(5)، 73-89.
فصیحانی، سارا و میکائیلی منیع، فرزانه. (1389). «اثربخشی سه روش آموزشی-اصلاحی مبتنی بر مدل پردازش واج‌شناختی بر سرعت و صحت خواندن دانش‌آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی». کودکان استثنایی، 10(3)، 269-282.
قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا. (1391). «اثربخشی نرم‌افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/بیش فعالی». مجله ناتوانی‌های یادگیری، 1(2)، 98-115.
کجباف، محمدباقر؛ لاهیجانیان، زهرا و عابدی، احمد. (1389). «مقایسه نیمرخ حافظه کودکان عادی با کودکان دچار ناتوانی‌های یادگیری در املا، ریاضی و روخوانی». مجله تازه‌های علوم شناختی، 12(1)، 17-25.
کرمی نوری، رضا و مرادی، علیرضا. (1385). آزمون خواندن و نارساخوانی. تهران: جهاد دانشگاهی.
کرمی، جهانگیر؛ عباسی، زینب و زکی یی، علی. (1392). «تأثیر آموزش آگاهی واج‌شناختی بر سرعت، دقت و درک مطلب دانش‌آموزان نارساخوان». ناتوانی‌های یادگیری، 2(3)، 53-38.
کرمی، جهانگیر؛ مؤمنی، خدامرد و عباسی، زینب. (1394). «اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی و حافظه فعال بر عملکرد خواندن (دقت، سرعت و درک مطلب) دانش‌آموزان نارساخوان». مجله دستآوردهای روانشناختی، 4(2)، 51-68.
کریمی، سمیه و عسکری، سعید. (1392). «اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان». فصلنامه ناتوانی‌های یادگیری، 3(1)، 79-90.
مامی، شهرام؛ نیازی، الیاس و امیریان، کامران. (1394). « تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص». دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(4)، 87-105.
Alloway, T. P. & Passolunghi, M. C. (2011). “The relationship between working memory, IQ, and mathematical skills in children”. Learning and Individual Differences, 21(1), 133-137.
American Psychiatric association (2013). Diagnostic and Statistical Manual Disorders: DSM-5. American Psychiatric Pub.
Brosnan, M., Demeter, J., Hamill, S., Robson, K & Cody, G. (2002). “Executive functioning adults and children with Developmental Dyslexia”. Neuropsychologia , 40(12), 44-55.
Dahlin, K. I. E. (2010). “Effects of working memory training on reading in children with special needs”. Reading and Writing, 24,479-491.
Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, C. & Adams, A. M. (2006). “Working memory in children with reading disabilities”. Journal of Exp Child Psychol, 93(3), 265-281.
Hallahan, D. P., Liyod, J. W. Kauffman, J., Weiss, M. & Martinez, E. (2005). Learning disability: Foundations, characteristics, and effective teaching. Boston: Person Education.
Harrison, T. L., Shipstead, Z., Hicks, K. L., Hambrick, D. Z., Redick, T. S. & Engle, R. W. (2013) “Working memory training may increase working memory capacity but not fluid intelligence”. Journal of Psychological Science, 24(12), 2409-2419.
Holmes, J., Ghatercole, S. E. & Dunning, D. L. (2009). “Adaptive training leads to sustained enhancement of poor working memory in children”. Journal of Developmental Sciences, 12(4), 9-15.
Jeffries, S. F. & Everat, J. (2004). “Working memory: Its role in dyslexia and other specific learning difficulties”. Dyslexia, 10, 196-214.
Kibby, M. Y., Marks, W., Morgan, S. & Long, Ch. J. (2004). “Specific impairment in developmental reading disabilities: A working memory approach”. Journal of Learning Disabilities, 37(4), 349-363.
Loosli, S. V., Buschkuehl, M., Perrig, W. J. & Jaeggi, S. M. (2012). “Working memory training improves reading processes in typically developing children”. Child Neuropsychology, 18(1), 1-17.
Menghini, D., Finzi A., Benassi M., Bolzani R., Facoetti A., Giovagnoli S., Ruffino M., Vicari S. (2010). “Different underlying neurocognitive deficits in developmental dyslexia: a comparative study”, Neuropsychologia, 48(4), 863-872.
Milton, H. (2010). “Effects of a computerized working memory training program on attention, working memory, and academics, in adolescents with severe ADHD/LD”. Psychology journal, 1(14), 120-142.
Nevo, E., & Breznitz, Z. (2011). “Assessment of working memory components at 6 years of age as predictors of reading achievements a year later”. Journal of Experimental Child Psychology, 109, 73-90.
Shiran, A. & Breznitz, Z. (2011). “Cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers”. Journal of Neurolinguistics, 24, 524-537.
Sohlberg, M. M., & Mateer, C. A. (2001). Cognitive rehabilitation: An Integrative Neuropsychological Approach. The Guilford Press.
Swanson, H. L. & Jerman, O. (2007). “The influence of working memory on reading growth in subgroups of children with reading disabilities”. Journal of Experimental Child Psychology, 96(4), 249-83.
Swanson, H. L. & Sachse-Lee, C. (2001). “Mathematical problem solving and working memory in children with learning disabilities: both executive and phonological processes are important”. Journal of Experimental Child Psychology. 79(2), 294-321.
Walda, S. A. E., Weerdenburg, M. V., Wijnants, M. L., & Bosman, A. M. T. (2014). “Progress in reading and spelling of dyslexic children is not affected by executive functioning”. Research in Developmental Disabilities, 12(35), 3431-3454.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 9، شماره 17
پاییز و زمستان 1400
آبان 1400
صفحه 1-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار