اثربخشی آموزش مهارت‌های مطالعه و یادگیری بر کاهش هیجانات منفی تحصیلی و خود ناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های مطالعه و یادگیری در کاهش هیجانات منفی تحصیلی و خودناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان انجام شد.
روش: روش این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش‌آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر زاهدان (به تعداد 9573 دانش‌آموز) در سال تحصیلی 99- 1398 بود که از بین آن‌ها به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تعداد 60 نفر دانش‌آموز دارای هیجانات منفی تحصیلی زیاد و خودناتوان‌سازی تحصیلی زیاد از طریق پرسشنامه‌های هیجان‌های تحصیلی پکران (2005) و خودناتوان‌سازی شوینگر و استینسمر پلاستر (2011) در مرحله پیش‌آزمون انتخاب و به‌صورت تصادفی به دو گروه 30 نفری (1 گروه آزمایش و 1 گروه کنترل) تقسیم شدند. پرسشنامه‌های مذکور را همه‌ی آزمودنی‌های دو گروه در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. سپس گروه آزمایش به‌مدت 8 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش مهارت‌های مطالعه و یادگیری قرار گرفت. درحالی‌که در طول این مدت گروه کنترل هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکردند. داده‌ها با استفاده از آزمون آمار استنباطی آنالیز کوواریانس (آنکوا) تحلیل شدند.
یافته‌ها: تفاوت بین میانگین گروه آزمایش به‌طور معناداری از تفاوت میانگین گروه کنترل بزرگ‌تر بوده است. براساس یافته‌های به‌دست آمده اندازه اثر آموزش مهارت­های مطالعه و یادگیری بر کاهش هیجانات منفی دانش آموزان 7/19 درصد و در سطح 01/0p < معنادار بوده است. همچنین اندازه اثر آموزش مهارت­های مطالعه و یادگیری بر کاهش خودناتوان­سازی تحصیلی دانش آموزان 20 درصد و در سطح 01/0p < معنادار بوده است.
نتیجه‌گیری: برای کاهش هیجانات منفی تحصیلی و خود ناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان استفاده از آموزش مهارت‌های مطالعه و یادگیری مفید و مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Study and Learning Skills Training on of Students' Reduction of Negative Academic Emotions and Educational Self - Handicapping

نویسندگان [English]

  • Hossein Jenaabadi 1
  • Afsane Marziyeh 2
  • Mohadese Ebrahimi 3
1 Professor, Department of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University
2 Associate Professor, Department of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University
3 Master student of educational psychology, Sistan and Baluchestan University
چکیده [English]

Objective: The present study aimed to investigate the training effect of study and learning skills on of students' reduction of Negative Achievement Emotions and Academic Self- Handicapping.
Method: The method of this study was quasi-experimental with pre-test, post-test design with control group. The statistical population of this study included all high school girl students (9573 students) in Zahedan city in the academic year of 2019-2020, sixty students selected in pre-test phase who had high Negative Achievement Emotions and Academic Self- Handicapping with multi-stage cluster sampling. Data collected by Pekrun Achievement Emotions Questionnaire (2005) and Schwinger & Stiensmeier-Pelster Academic Self- Handicapping Scale (2011).The samples randomized two groups of 30 persons (1 experimental group and 1 control group). These questionnaires were completed by all of them in the two groups in the pre-test and post-test stages. Then the experimental group was trained to eight sessions for 90 minutes about study and learning skills. While during this period, the control group did not receive any training. Data were analyzed by inferential statistics test, covariance (ANCOVA).
Results: The results showed that the difference between the mean of the experimental group was significantly higher than control group. Based on results, the effect size of training study and learning skills on students' Negative Achievement Emotions and Academic Self- Handicapping decreased by 19.7%, 20% and were significant (p <0.01).
Conclusion: Results showed to reduce the negative Achievement Emotions and Academic Self- Handicapping of students, training of study and learning skills is useful and effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Study and Learning Skills
  • Negative Achievement Emotions
  • Academic Self- Handicapping
احدیان، محمد و آقازاده، محرم. (1377). مبانی نظری و کاربردهای آموزشی نظریه فراشناخت، تهران: نورپردازان.
احمدزاده، مینو. (1392). رابطه سبک فراشناخت خود نظارتی با عملکرد تحصیلی دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه علوم و تحقیقات کرج.
پایدار، فاطمه. (1390). رابطه تنظیم هیجانی، فراشناخت با سبک مطالعه در دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم و تحقیقات خوزستان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان.
تابع بردبار، فریبا و رستگار، احمد. (1394). «مدل روابط و ویژگی‌های شخصیت و خودناتوان‌سازی تحصیلی: نقش واسطه‌ای اهداف پیشرفت»، آموزش در علوم پزشکی، 15(68)، 530-542.
جاویدان، شهربانو. (1395). تأثیر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر خود ناتوان‌سازی و احساس خود کارآمدی دانش‌آموزان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان.
جمالزاده، منا. (1395). رابطه انتظار معلم با هیجان­های تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشآموزان ابتدایی شهر شاهرود، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم و تحقیقات شاهرود.
حسینی، سید عدنان؛ سلیمی، حسین و عیسی‌زادگان، علی. (1393). «تأثیر آموزش شناختی ارتقاء امید بر کاهش خودناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان پسر مدارس راهنمایی شبانه‌روزی شهرستان بوکان در سال تحصیلی 91- 90»، مطالعات روانشناسی تربیتی، 9(18)، 103-83.
حسینی، ثریا. (1396). پیش‌بینی هیجان‌های تحصیلی مثبت و منفی براساس الگوی سه عاملی و پنج عاملی شخصیت، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه پیام نور تبریز.
دبیر، مریم؛ اسدزاده، حسن و حاتمی، حمیدرضا. (1396). «آموزش بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والد – کودک (مطابق با الگوی لندرث) به مادران و اثربخشی آن در کاهش هیجانات منفی تحصیلی دانش‌آموز»، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 12(4)، 56-37.
رضایی، اکبر. (1394). «رابطه باورهای معرفت‌شناختی، هیجان‌های تحصیلی و خودکارآمدی با رویکردهای یادگیری سطحی و عمقی دانشجویان»، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4(6)، 81-59.
سلیمانی شبیلو، ناهید. (1396). روابط بین هیجان‌های تحصیلی دانش‌آموزان، والدین و معلمان با عملکرد تحصیلی (درس علوم پایه هشتم)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی تبریز.
شهیدی، لاله و منشئی، غلامرضا. (1396). «اثربخشی آموزش مبتنی بر فراشناخت بر تنظیم هیجان و هیجان ریاضی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه»، فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 17(3)، 30-37.
صبحی قراملکی، ناصر؛ رسول‌زاده طباطبایی، کاظم؛ آزاد فلاح، پرویز و فتحی آشتیانی، علی. (1387). «بررسی اثربخشی شناخت درمانی و آموزش مهارت‌های مطالعه در درمان دانشجویان مبتلا به اضطراب امتحان»، فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی تبریز، 11(3)، 66-43.
کدیور، پروین؛ فرزاد، ولی‌الله؛ کاوسیان، جواد و نیکدل، فریبرز. (1388). «رواسازی پرسشنامه هیجان‌های تحصیلی پکران»، فصلنامۀنوآوری‌هایآموزشی، 32(8)، 38-7.
کرمی، آزادالله و امیرتیموری، محمدحسن. (1392). «اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر اضطراب امتحان و عزت‌نفس دانش‌آموزان پسر سوم راهنمایی شهرستان قدس»، اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(24)، 85-108.
کریمی عموقین، جواد؛ فتح‌آبادی، جلیل؛ پاکدامن، شهلا و شکری، امید. (1393). «فراتحلیل یافته‌ها در زمینه اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر بهبود عملکرد تحصیلی»، فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4(8)، 139-160.
مریدصالح، مهرداد. (1390). رابطه روش‌های مطالعه با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، پایان‌نامه کارشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی شیراز.
معیاری، اعظم؛ صبوری کاشانی، احمد؛ قریب، میترا و بیگلرخانی، مهدی. (1388). «مقایسه سبک‌های یادگیری دانشجویان سال اول و سال پنجم رشته پزشکی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی»، مجله گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 6(2)، 118-110.
هاشمیان، سیده نجیمه. (1392). رابطه علی بین اهداف پیشرفت و عملکرد تحصیلی با میانجیگری اهمالکاری تحصیلی و هیجان­های منفی تحصیلی در دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. دانشگاه شهید چمران اهواز.
Arazzini Stewart, M., De George-Walker, L. (2014). “Self-handicapping, perfectionism, locus of control, self-efficacy: a path model”. Learning & Individual Differences, 66, 160-164.
Berglas, S., Jones, E. E. (1978). “Drug choice as a self-handicapping strategy in response to noncontingent success”. Journal of Personality and SocialPsychology, 36(4), 405-417.
Cassady, J.C. (2004). “The Impact of cognitive Test Anxiety on Text comprehension Efficiency: The role of Prior Knowledge and working Memort Defictd”. Anxiety, stress and coping, 5, 125-138.
Covington, M. V. (1992). Self-worth theory goes to college: Or do our motivation theories motivate. Big theories revisited. Greenwich: Information Age Publishing.
Derossis, A. M., Rosa, D. D., Schwartz, A., Hauge, L. S., Bordage, G. (2004). “Study habits of surgery residents and performance on American Board of Surgery In-Training examinations”. The American Journal of surgery, 188(3), 230-6.
Godellas, C.V., Hauge, L.S., Huang, R. (2000). “Factors affecting improvement on the American Board of Surgery In-Training Examination (ABSITE)”. Journal of Surgical Research, 91(1), 1-4.
Goetz, T., Pekrun, R., Hall, NC., Haag, L. (2006). “Academic emotions from a social – cognitive perspective: antecedents and domain specificity of students affect in the context of latin instruction”. Britin Journal of educational psychology, 76, 289-308.
Linnenbrink, E. A., Pintrich, PR. (2002). “Achievement goal theory and affect: An asymmetrical bidirectional model”. Educational psychology, 37, 69-78.
Nosenko, D., Arshava, I., Nosenko, E. (2014). “Self-Handicapping as a Coping Strategy: Approaches to Conceptualization”. Advances in Social Sciences Research Journal, 1(3), 157-166.
Pekrun, R., Goetz T., Titz W., Perry R. P. (2002a). “Academic emotions in students self-regulated learning and achievement: A program of quantitative and qualitative research”. Educational Psychologist, 37(2), 91-106.
Pekrun, R. Goetz, T., Frenzel, A.C. (2005). “Academic Emotions Questionnaire-Mathematics (AEQ-M)—user’s manual”. University of Practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R. Goetz, T., Frenzel, A. C., Barchfeld, P., Perry, R. P. (2011). “Measuring emotions in students' learning and performance: The achievement emotions questionnaire (AEQ)”. Contemporary Educational Psychology, 36(1), 36-48.
Schutz, P., Pekrun, R. (2007). “Emotion in education. San Diego: Elsevier Academic.
Schwinger, M., Stiensmeier-Pelster, J. (2011).Prevention of self-handicapping- The protective function of mastery goals”. Learning and Individual Differences, 21(6), 699-709.
Smederevac-StokiI, S., NovoviI, Z., Milin, P., JaniJiI, B. B., PajiI, D., Biro, M. (2003). “Tendency to self-handicapping in the situation of expected failure”. Psihologija, 36(1), 39-58.
Stein, J. (2010). Emotional self-Regulation a critical component of executive function. In L. Meltzer (Ed.), Promoting Executive Function in the Classroom (pp. 175-201). The Guilford Pres.
Weiner, B. (2001). Intrapersonal and interpersonal theories of motivation from an attributional perspective. Student motivation: The culture and context of learning. Plenum series on human exceptionally. Kluwer academic publishing Ltd.