فراتحلیل رابطه باورهای معرفت‌شناختی و عملکرد تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف: در طول دو دهه اخیر محققان زیادی به بررسی رابطه باورهای معرفت‌شناختی و عملکرد تحصیلی پرداخته­اند که نتایج متفاوتی به‌دست آمده است، بنابراین لزوم استفاده از پژوهش فراتحلیل جهت ارائه نتیجه کلی احساس می­شود. پژوهش حاضر با هدف فراتحلیل رابطه باورهای معرفت‌شناختی و عملکرد تحصیلی انجام شده است.
روش: روش مورد استفاده در این پژوهش فراتحلیل می‌باشد. جامعه آماری پژوهش شامل مطالعات در دسترس بود که در بین سال­های 1379 تا 1398 و 1993 تا 2018 منتشر شده بود. به‌منظور جمع­آوری اطلاعات از چک‌لیست مشخصات طرح‌های پژوهشی مصرآبادی (1389) استفاده شد. پس از بررسی ملاک­‌های ورود و خروج، 99 اندازه اثر از 31 مطالعه دارای شرایط فراتحلیل به‌دست آمد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده­‌ها از تحلیل حساسیت، نمودار قیفی، مدل‌های ثابت و تصادفی و تحلیل ناهمگنی با استفاده از CMA استفاده شد.
یافته‌­ها: تحلیل اطلاعات حاصل از پژوهش‌­ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی پژوهش­‌های مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت 035/0 و برای مدل اثرات تصادفی 041/0 است. با توجه به ناهمگونی اندازه­های اثر، جنس و نوع نمونه مورداستفاده در پژوهش­‌‎ها به‌عنوان متغیرهای تعدیل‌کننده بررسی شدند. نتایج نشان داد که اندازه اثر رابطه باورهای معرفت‌شناختی با عملکرد تحصیلی در پژوهش‌­هایی که از آزمودنی دختر برای پژوهش استفاده شده، نسبت به سایر پژوهش­‌ها بیشتر است. همچنین اندازه اثر رابطه این دو متغیر در پژوهش­هایی که از دانش‌آموزان دوره راهنمایی به‌عنوان نمونه استفاده شده، نسبت به سایر پژوهش‌­ها بیشتر است. نتایج نشان دادند که از میان ابعاد باورهای معرفت‌شناختی، بعد منبع دانش بیشترین ارتباط را با عملکرد تحصیلی یادگیرندگان دارد.
نتیجه‌­گیری: بر پایه اندازه اثرهای به‌دست‌آمده می­توان دریافت که بین باورهای معرفت‌شناختی و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Meta-Analysis of the Relationship Epistemological Beliefs and Academic Performance

نویسندگان [English]

  • Javad Mesrabadi 1
  • Tohid Ashrafzade 2
1 Professor of Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran
2 PhD student in Educational Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Objective: Over the past two decades, many researchers have examined the relationship between epistemological beliefs and academic performance, which yielded different results. Thus, it is essential to use meta-analysis study to resolve discrepancies and present a general result.  The aim of this research is a meta-analysis of the relationship epistemological beliefs and academic performance.
Method: The method of this research is meta-analysis. The populations were available related studies between 1379-1398 and 1993-2018. For gathering data, was used the Mesrabadi research proposal check lists (1389). 99 effect sizes were being investigated based on inclusion and exclusion criteria on 31 primary researches. Sensitivity analysis, fixed and random effects models and the heterogeneity analysis with CMA software was used for data analysis.
Results: The findings indicated that the mean of the total effect of the studies were 0.035 for the fixed effects model and 0.041 for the random effects model. As the effect sizes were heterogeneous, gender and type of sample were examined as the mediating variables. The results indicated that the effect size of relationship between epistemological beliefs and academic performance in researches that used of female sample is more than to the other researches. Also the results indicated that in researches the subjects of the research were first middle school students the effect size of relationship between this two variable is more than to the other researches. The results indicated that the relationship between epistemological beliefs and academic performance in factor of omniscient authority is more than to the other factors of epistemological beliefs.
Conclusion: The findings showed relationship between epistemological beliefs and academic performance.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-Analysis
  • Epistemological Beliefs
  • Academic Performance
  • Effect Size

مراجع

اشرف­زاده، توحید؛ عیسی­زادگان، علی و میکائیلی منیع، فرزانه. (1398). «الگوی علی روابط بین باورهای معرفت‌شناختی و مهارت­های مطالعه بر عملکرد تحصیلی: نقش واسطه­ای خودکارآمدی تحصیلی». فصلنامه روانشناسی تربیتی، 15(53)، 72-51.
بفرویی، کاظم. (1393). «روند تحول باورهای معرفت‌شناختی دانش‌آموزان مقطع دبیرستان و رابطه آن با عملکرد تحصیلی». مجله علوم تربیتی، 6(21)،150-135.
حیدریه­زاده، سمانه السادات. (1398). «بررسی رابطه بین مسئولیت‌پذیری و خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر دبیرستان­های شهرستان یزد». پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 4(33)، 56-41.
رهنما، اکبر؛ نوروزی، محمد و جهانی، فاطمه. (1397). «رابطه باورهای معرفت‌شناختی با مؤلفه­های تدریس اعضای هیأت علمی (موردمطالعه دانشگاه شاهد)». راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 169-151.
زارع، محبوبه و همایونی، علیرضا. (1398). «مدل­یابی روابط ساختاری بین باورهای معرفت‌شناختی با میانجی­گری راهبردهای یادگیری بر اضطراب زبان انگلیسی دانش آموزان». راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 12(2)، 10-1.
سواری، کریم. (1396). «اثر باورهای معرفت‌شناختی و ادراکات یادگیری بر عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی». دوفصلنامه شناخت اجتماعی، 6(1)، 146-131.
شکوه، فروزان؛ رجب­زاده، رضوان؛ حسینی، حمید؛ نامدار، حسن؛ قاسم­زاده، حامد؛ جلیلوند، محمدرضا و ایزدفر، علیرضا. (1398). «بررسی رابطه باورهای معرفت‌شناختی و راهبردهای یادگیری خود نظم‌دهنده در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی». مجله علوم پزشکی خراسان شمالی، 11(3)، 86-78.
عباسیان، فرحزاد؛ کدیور، پروین و صرامی فروشانی، غلامرضا. (1396). «نقش میانجی­گری باورهای معرفت‌شناختی در رابطه بین باورهای ضمنی هوش با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان». تفکر و کودک، 8(2)، 103-87.
عرفانی آداب، الهام؛ مصرآبادی، جواد و زوار، تقی. (1392). «نقش تعامل فراشناخت؛ شاخص­های پیشرفت تحصیلی: فراتحلیل مطالعات پژوهشی زیربط در داخل کشور». فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 5(3)، 200-165.  
عظیم­پور، احسان؛ اوضاعی، نسرین و عصاره، علیرضا. (1400). «ارائه مدل علی برای پیش­بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس متغیرهای حل مسأله و جرأت­ورزی دانش­آموزان با واسطه­گری تاب­آوری تحصیلی». راهبردهای شناختی در یادگیری، 9(16)، 138-119.   
کدیور، پروین؛ تنها، زهرا و رحمانی، سوده. (1394). «رابطه باورهای معرفت‌شناختی، رویکردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی». مجله علوم تربیتی، 6(22)، 38-23.
کیان، مریم و قادری، رقیه. (1398). «نقش باورهای معرفت‌شناختی و هوش معنوی در پیش­بینی موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دوره تحصیلی متوسطه». پژوهش­های آموزشی و یادگیری، 16(1)، 74-65.
مددپور، پژمان؛ محمدی­فر، محمدعلی و رضایی، علی‌محمد. (1395). «نقش باورهای معرفت‌شناختی، باورهای انگیزشی و خودکارآمدی ریاضی در پیش­بینی پیشرفت ریاضی». مجله روانشناسی مدرسه، 5(1)، 100-81.
مرزوقی، رحمت‌اله و سیف، دیبا. (1388). «اعتباریابی مقیاس ارزیابی باورهای معرفت‌شناختی درباره علوم فیزیکی (EBAPS) برای دانش‌آموزان مقطع راهنمایی». مطالعات برنامه درسی، 4(13)، 24-1.
مصرآبادی، جواد. (1395). «فراتحلیل: مفاهیم، نرم‌افزار و گزارش‌نویسی». تبریز: انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
مصرآبادی، جواد. (1389).«فراتحلیل پژوهش­های دوزبانه از نظر کیفی، کمی و محتوایی (طرح پژوهشی)». تهران: پژوهشگاه تعلیم و تربیت.
مهریان، علی؛ کرمی، ابوالفضل؛ اسدزاده، حسن و ستوده، نعمت. (1398). «تدوین مدل ساختاری برای پیش­بینی پیشرفت تحصیلی از طریق سبک­های فرزندپروری و باورهای معرفت‌شناختی در دانش‌آموزان متوسطه دوره دوم شهر تهران». رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 10(2)، 235-209.
منصوری، محبوبه و فرهادی، هادی. (1398). «رابطه اعتیاد به بازی­های رایانه­ای، اضطراب اجتماعی و هیجان خواهی با عملکرد تحصیلی نوجوانان: نقش تعدیل‌کنندگی خودکنترلی». فصلنامه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 9(3)، 117-97.
هومن، حیدر علی. (1387). «راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش عملی». تهران: انتشارات سمت.
Baker, A. R., Anderman, L. H. (2020). “Are epistemic beliefs and motivation associated with belief revision among postsecondary service-learning participants?”. Learning and Individual Differences, 78, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.lindif. 2020.101843.
Barvarz, R., Nami, Y., Ahmadi, S. (2013). “The Relationship between the epistemological believes and academic performance”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 114, 121-124.
Cernat, V., Moldovan, L. (2018). “Emotional problems and academic performance of students in manufacturing”. Procedia Manufacturing, 22, 833-839. doi:10.1016/j.promfg.2018.03.118.
Chan, K. W., Elliott, R. G. (2004). “Relational analysis of personal epistemology and conceptions about teaching and learning”. Teaching and Teacher Education, 20 (8), 817-831.
Cohen, J. (1988). “Statistical power analysis for the behavioral sciences (Second ed) ”. Hillsdale, N J: Lawrence Erlbaum Associates.
Dimov, B. C., Atanasoska, T., Iliev, D., Trajkovska, D. A., Kuzmanovska, M. S. (2015). “Importance of Investment in Research's of Students and Teachers Epistemological and Pedagogical Beliefs”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 1299-1303.
Hakan, K., Münire, E. (2012). “Profiling individual differences in under graduates’ epistemological beliefs: gender, domain and grade differences”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 31, 738-744.
Hernández, C. F., Cascallar, E., Kyndt, E. (2020). “Socio-economic status and academic performance in higher education: A systematic review”. Educational Research Review, 29, 1-24. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2019.100305.
Higgins, J. P. T., Thompson, S. G. (2002). “Quantifying heterogeneity in a meta-analysis”. Statistics in Medicine, 21, 1539-1558.
Higgins, J. P. T., Thompson, S. G., Deeks, J. J. & Altman, D. G. (2003). “Measuring inconsistency in meta-analysis”. British Medical Journal BMJ, 327, 557-560.
Hofer, B. R., Pintrich, P. R. (1997). “The development of epistemology theories: Belief about knowing and their relation to learning”. Review of Educational Research, 67, 88-140.
Lodewyk, K. R. (2007). “Relations among epistemological beliefs, academic achievement and task performance in secondary school students”. Educational Psychology, 27(3), 307-327.
Moreira, P., Faria, V., Cunha, D. Inman, R. A. & Rocha, M. (2020). “Applying the trans theoretical model to adolescent academic performance using a person-centered approach: A latent cluster analysis”. Learning and Individual Differences, 78, 1-9. https://doi.org/10.1016/ j.lindif.2019.101818.
Orgun, F., Karaoz, B. (2013). “Epistemological beliefs and the self-efficacy scale in nursing students”. Nurse Education Today, 34(6), 37-40.
Perry, W. G. (1970). “Forms of intellectual and ethical development in the college years: A scheme”. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Piaget, J. (1950). “Introductional epistemologie genetique”. Paris: presses university de France. “
Phan, H. P. (2008). “Exploring epistemological beliefs and learning approaches in context: A socio cultural perspective”. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 6(3), 793-822.
Phan, H, P. (2008a). “Predicting change in epistemological beliefs, reflective thinking, learning styles: A longitudinal study”. British Journal of Educational Psychology, 78, 75-93.
Phan, H. P. (2006). “Examination of student learning approaches, reflective thinking, and epistemological beliefs: A latent variables approach”. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 14(3), 577-610.  
Phan, H. P. (2008b). “Multiple regression analysis of epistemological beliefs, learning approaches and self regulated learning”. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 6(1), 157-184.
Ranjeeth, S., Latchourni, T. P., Paul, V. P. (2020). “Role of gender on academic performance based on different parameters: Data from secondary school education”. Data in brief, 29, 1-18. https://doi.org/10.1016/j.dib.2020.105257.
Schommer, M. (1990). “Effects of beliefs about nature of knowledge on comprehension”. Journal of Educational Psychology, 82, 498-504.
Schommer, M. (1993). “Epistemological development and academic performance among secondary students”. Journal of Educational Psychology, 85(3), 406-411.
Schommer, M. (1994). “Synthesizing epistemological belief research: Tentative understandings and provocative confusions”. Educational psychology Review, 6, 223-319.
Schommer, M., Calvert, C., Gariglietti, G., Bajaj, A. (1997). “The development of epistemological beliefs among secondary education students: A longitudinal study”. Journal of Educational Psychology, 89(1), 37-40.
Ulucinar, U., Akar, C., Demir, M., Demirhan, G. (2012). “An investigation on epistemological beliefs of university students”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 46, 5133-5137.
Wiley, J., Griffin, T. D., Steffens, B., Britt, M. A. (2020). “Epistemic beliefs about the value of integrating information across multiple documents in history”. Learning and Instruction, 65, 1-16. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2019. 101266.
Vecaldo, R. T. (2017). “Epistemological beliefs, academic performance and teaching competence of pre-service teachers”. Asia Pacific Journal of Multidisciplinary Research, 5(2), 114-124.
Zhang, J., Slesnick, N. (2020). “Academic performance and delinquent and aggressive behaviors among children with substance using mothers”. Children and Youth Services Review, 109, 1-32. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019. 104683.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 9، شماره 17
پاییز و زمستان 1400
آبان 1400
صفحه 71-90

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار