رابطه بین کنترل هدفمند، انعطاف‌پذیری شناختی و پردازش هیجانی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

هدف: عملکرد تحصیلی یک عنصر چندبعدی است و به‌گونه‌ای ظریف به جنبه­های شناختی و هیجانی مربوط است. هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین کنترل هدفمند، انعطاف‌پذیری شناختی و پردازش هیجانی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر تبریز بوده است.
روش: پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیة دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 98-1397 تشکیل می‌دادند. برای انتخاب نمونه از میان جامعه آماری، با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، نمونه‌ای به حجم 353 نفر انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های کنترل هدفمند لونیگان و همکاران (2004)، انعطاف‌پذیری شناختی دنیس و وندروال (2010)، پردازش هیجانی باکر و همکاران (2007) و عملکرد تحصیلی درتاج (1383) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه انجام گرفت.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که عملکرد تحصیلی با کنترل هدفمند و انعطاف­پذیری شناختی رابطه مثبت و معنادار و با پردازش هیجانی رابطه منفی و معناداری دارد. همچنین بین مؤلفه‌های کنترل هدفمند حواسپرستی و پشتکار/ تکانش‌وری و مؤلفه‌های انعطاف­پذیری شناختی ادراک گزینه‌های مختلف، ادراک کنترل‌پذیری و ادراک توجیه رفتار رابطه مثبت و معنادار و با مؤلفه‌های پردازش هیجانی مزاحمت، سرکوبی، عدم‌کنترل تکانه، تجزیه و ناموزونی رابطه منفی و معناداری دارد. همچنین متغیرهای کنترل هدفمند، انعطاف‌پذیری شناختی و پردازش هیجانی قادرند تغییرات عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان را پیش‌بینی کنند.
نتیجه‌گیری: بنابراین کنترل هدفمند و انعطاف‌پذیری شناختی به‌عنوان عوامل شناختی و پردازش هیجانی به‌عنوان عامل عاطفی در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Purposeful Control, Cognitive Flexibility and Emotional Processing with Academic Performance Students

نویسنده [English]

  • ramin Habibi-Kaleybar
Associate Professor, Department of Educational Sciences, Shahid Madani University of Azerbaijan
چکیده [English]

Objective: Academic performance is a multidimensional element and is subtly related to the cognitive and emotional aspects. The aim of this study was to determine the relationship between targeted control, cognitive flexibility and emotional processing on the academic performance of high school students in Tabriz.
Method: This study was a descriptive correlational. The statistical population of the study consisted of all high school male students in Tabriz during the academic year of 2018-2019. A sample of 353 people was selected by random cluster sampling from among the statistical population. In order to collect data, the effortful control questionnaire Lonigan and et al., Denis and Winder cognitive flexibility, emotional processing Backer and the mean of the first semester of study were used. Data were analyzed by Pearson correlation coefficient and multiple regression analysis.
Results: The research findings showed that academic performance has a positive and significant relationship with purposeful control and cognitive flexibility and a negative and significant relationship with emotional processing. There is also a positive and significant relationship between the components of purposeful control of distraction and perseverance / impulsivity and cognitive flexibility components of perception of different options, perception of controllability and perception of behavioral justification. Targeted control variables, cognitive flexibility, and emotional processing are also able to predict changes in students' academic performance.
Conclusion: Therefore, targeted control and cognitive flexibility are considered as cognitive factors and emotional processing as an emotional factor in students' academic performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Performance
  • Effortful Control
  • Cognitive Flexibility
  • Emotional Processing
اسکندری، حسین؛ پژوهی‌نیا، شیما و ابویسانی، یلدا. (1395). «تبیین مشکلات روانی مبتنی بر انعطاف‌پذیری شناختی و تمایزیافتگی خود»، مجله علوم اعصاب شفای خاتم، 4(3)، 18-27.
اعتماداهری، علاءالدین و تختی‌پور، مریم. (1394). «رابطه میزان خودنظم دهی و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه (دوره دوم) منطقه 2 تهران»، مجله تحقیقات مدیریت آموزشی، 25، 33-63.
تکلوی‌ورنیاب، سمیه و زکی‌زاده، مریم. (1395). «مقایسه کنترل هدفمند و پردازش هیجانی در دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی‌های یادگیری»، مجله پژوهشنامه تربیتی، 11(48)، 21-40.
درتاج، فریبرز. (1383). بررسی تأثیر شبیه‌سازی ذهنی فرایندی و فرآوردهای بر بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان، ساخت و اعتباریابی آزمون عملکرد تحصیلی. رساله دکترا، روان‌شناسی تربیتی، تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
رستمی، چنگیز؛ جهانگیرلو، اکرم؛ سهرابی، احمد و احمدیان، حمزه. (1395). «نقش انعطاف‌پذیری شناختی و ذهن آگاهی در پیش‌بینی اهمال‌کاری دانشجویان»، مجله علوم پزشکی زانکو، 3، 5-61.
زغیبی­قناد، سیمین؛ بارانیان، سحر؛ و عالیپور، سیروس. (1398). «بررسی رابطة ادراکات از کیفیت کلاس درس و انعطاف­پذیری شناختی با چالش­پذیری تحصیلی و عملکرد تحصیلی در دانش­آموزان دبیرستانی»، مجله روانشناسی مدرسه، 8(4)، 112-130.
سلطانی، اسماعیل؛ شاره، حسین؛ بحرینان، سید عبدالمجید و فرمانی، اعظم. (1392). «نقش واسطه‌ای انعطاف‌پذیری شناختی در ارتباط بین سبک‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری با افسردگی»، مجله پژوهنده، 18(2)، 88-96.
شریفی، پریسا؛ موسوی، سیدعلی­محمد و حسنی، جعفر. (1397). «نقش تشخیصی مدل حساسیت به تقویت، راهبردهای فرآیندی نظم‌جویی هیجان و انعطاف‌پذیری شناختی در تشخیص افراد دارای اعتیاد به اینترنت»، مجله روان‌شناسی شناختی، 6(2)، 51-60.
شفیعی، معصومه؛ بشرپور، سجاد و حیدری‌راد، حدیث. (1395). «مقایسه کنترل هدفمند و اضطراب اجتماعی در دانش آموزان ناشنوا و عادی»، مجله رویش روان‌شناسی، 7(27)، 919-222.
عباسی، مسلم. (1395). «مقایسه سبک‌های مقابله‌ای و پردازش هیجانی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی مقطع متوسطه»، مجله روانشناسی مدرسه، 5(3)، 132-147.
عباسی، حمیدرضا؛ مهدی­نژاد، ولی و شیرازی، محمود. (1398). «اثربخشی روش یاددهی- یادگیری مشارکتی (جیگ ساو) بر عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته علوم تربیتی ورودی سال 1395 پردیس شهید مطهری دانشگاه فرهنگیان استان سیستان و بلوچستان». مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 16(33)، 97-116.
کهندانی، مهدیه و ابوالعمالی­الحسینی، خدیجه. (1396). «ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامة انعطاف‌پذیری شناختی دنیس، وندروال و جیلون»، مجله روش­ها و مدل­های روش‌شناختی، 8(29)، 53-70.
نانوایی، فریبا. (1394). بررسی اثربخشی آموزش خودتعلیمی کلامی و مهارت‌های مدیریت زمان بر خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه ناحیه 5 تبریز. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.
نریمانی، محمد؛ دریادل، سید جواد؛ صبحی‌قراملکی، ناصر و میکائیلی، نیلوفر. (1396). «مقایسه نارسایی‌های شناختی، پردازش هیجانی و توجه انتخابی در دانش-آموزان با و بدون نارسایی در حساب»، مجله ناتوانی‌های یادگیری، 6(4)، 153-168.
نقش، زهرا؛ رمضانی­خمسی، زهرا؛ و فطوره­چی، شادی. (1397). بررسی رابطه انعطاف­پذیری شناختی عملکرد تحصیلی: نقش واسطه­ای تاب‌آوری. دومین کنفرانس بین‌المللی روان­شناسی، مشاوره، تعلیم و تربیت، مشهد، مؤسسه آموزش عالی شاندیز.
ولیزاده، حمیده. (1395). نقش کنترل هدفمند و طرحواره‌های شناختی در پیش‌بینی سازگاری اجتماعی و تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای. سومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، دانشگاه تربت حیدریه.
Auerbach, J. G. Gross-Tsur, V. Manor, O., Shalev, R. S. (2008). “Emotional and Behavioral characteristics over a six year period in youths with persistent and nonpersistent dyscalculia”. Journal of Learning Disabilities, 41, 263-273.
Baker, R., Thomas, S., Thomas, P. W., Owens, M. (2007). “Development of an emotional processing scale”. Journal of Psychosomatic Research, 62(2), 167-178.
Bembenutty, H. (2008). “Self- Regulation of Learning and Academic Delay of Grafication: Gender and Ethnic Difference among College students”. Journal of advanced academics, 18(4), 586-616.
Best, J. R., Miller, P. H., Naglieri, J. A. (2011). “Relations between executive function and academic achievement from ages 5 to 17 in a large, representative national sample”. Learning and Individual Differences, 21(4), 327-36.
Cole, J., Logan, T. K., Walker, R. (2011). “Social exclusion, Personal control, Self-regulation, and Stress among Substance Abuse Treatment Clients”. Drug and Alcohol Dependence, 113, 13-20.
Dalton, G. L., Phillips, A. G., Floresco, S. B. (2014). “Preferential involvement by nucleus accumbens shell in mediating probabilistic learning and reversal shifts”. Journal Neurosci, 34, 4618-4626
Dazaa, T. M., Silverb, J. P., Ruiz-Cuadraa, M. D., López-Lópeza, F. (2014). “Language skills and nonverbal cognitive processes associated with reading comprehension in deaf children”. Research in Developmental Disabilities, 35(12), 3526-3533.
Dennis, J. P., VanderWal, J. S. (2010). “The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity”. Cognitive Therapy Resarch, 34(3), 241-253.
Dye, M. W. G., Hauser, P. C. (2014). “Sustained attention, selective attention and cognitive control in deaf and hearing children”. Hearing Research, 309, 74-102
Hill, E. L. (2004). “Evaluating the theory of executive dysfunction in Autism”. Developmental Review, 24, 189-233.
Landerl, K., Fussenegger, B., Moll, K., Willburger, E. (2012). “Dyslexia and dyscalculia: Two learning disorders with three different cognitive profiles”. Journal of Experimental Child Psychology, 4(3), 234-244.
Lonigan, C. Vasey, M. Phillips, B., Hazen, R. (2004). “Temperament, Anxiety, and the Processing of Threat-Relevant Stimuli”. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 33(1), 8-20.
Lougheed, J.P., Hollenstein, T. (2016). “Social motional flexibility in mother-daughter dyads: Riding the emotion- al rollercoaster across positive and negative contexts”. Emotion, 16(5), 620-633.
Marko, M., & Riečanský, R. (2018). “Sympathetic arousal, but not disturbed executive functioning, mediates the impairment of cognitive flexibility under stress”. Cognition, 174, 94-102.
Onen, A. S., Koçak, C. (2015). “The effect of cognitive flexibility on higher school students’ study strategies”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191(2), 2346-2350.
Plata, M., Trusty, J., Glasgow, D. (2005). “Adolescents with learning disabilities: Are they allowed to participate in activities?”, Journal of Educational Research, 98, 136-143.
Rothbart, M. K. (1986). “Longitudinal home observation of temperament”. Journal of Developmental Psychology, 22, 356-365.
Rothbart, M. K. Ellis, L. K., Posner, M. I. (2004). Temperament and self-regulation. In R. F. Baumeister & K. D. Vohs (Eds.), Research, theory, and applications. Handbook of self-regulation (pp. 357–370). New York: Guilford Press.
Rothbart, M. K., Ellis, L.K., Rueda, M.R., Posner, M.I. (2003). “Developing mechanisms of temperamental effortful control”. Journal of Peroonality, 71(6), 1113-1143.
SedaÖnen, A., Koçak, C. (2015). “The effect of cognitive flexibility on higher school students: Study strategies”. Social and Behavioral Sciences, 191, 2346-2350.
Sternberg, R.J., Frensch, P. A. (1992). On being an expert: A cost-benefit analysis. The psychology of expertise: Springer, 191-203.
Yeniad, N., Malda, M., Mesman, J., Van IJzendoorn, M. H., Pieper, S. (2013). “Shifting ability predicts math and reading performance in children: a metaanalytical study”. Learning and Individual Differences, 23, 1-9.
Wasserman, L. H., Zambo, D. (2013). Early Childhood and Neuroscience: Links to Development and Learning (pp. 43-54). New York: Springer.