پیش‌بینی عملکرد تحصیلی از طریق خودکنترلی، خودمختاری و خودآگاهی در دانش‌آموزان دوره‌ی دوم متوسطه‌ی شهرستان بندرعباس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه هرمزگان

2 استادیار، گروه مشاوره و روانشناسی، هسته‌ی پژوهشی تحقیقات علوم تربیتی و رفتاری، دانشگاه هرمزگان

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی عملکرد تحصیلی از طریق خودکنترلی، خود‌مختاری و خود‌آگاهی در دانش‌آموزان دوره‌ی دوم متوسطه‌ی شهرستان بندر‌عباس در سال تحصیلی 1397-1396 بود.
روش: پژوهش حاضر در زمره‌ی تحقیقات توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی می‌باشد. گروه نمونه شامل 504 نفر که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و ابزارهای اندازه‌گیری شامل پرسشنامه‌ی عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999)، پرسشنامه‌ی خود‌کنترلی تانجی و همکاران (2004)، پرسشنامه‌ی خود‌مختاری هیجانی سیلوربرگ و استینبرگ (1986) و پرسشنامه خودآگاهی هیجانی کائر، رید، کروک و همکاران (2012) بود. جهت بررسی فرضیه‌ها از آزمون «پیرسون و رگرسیون چندگانه» استفاده شد.
یافته­ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد عملکرد تحصیلی با خود‌کنترلی و خود‌آگاهی رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری دارد. همچنین خود‌کنترلی به‌صورت مثبت و معنی‌داری قادر به پیش‌بینی عملکرد تحصیلی می‌باشد. از بین ابعاد خود‌مختاری مؤلفه‌های «ایده‌آل­زدایی از والدین و ادراک والدین به‌عنوان مردم عادی» قادر به پیش‌بینی منفی و معنی‌دار و مؤلفه‌ی «تفرد» به‌صورت مثبت و معنی‌داری قادر به پیش‌بینی عملکرد تحصیلی می‌باشد. همچنین از بین ابعاد خود‌آگاهی، «شناسایی، محیط‌گرایی و حل مسأله» به‌صورت مثبت و معنی­داری قادر به پیش‌بینی عملکرد تحصیلی می‌باشد (001/0≥p).
نتیجه­گیری: نتیجه تحقیق نشان داد که خود‌کنترلی، خود‌مختاری و خودآگاهی از عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Predicting Academic Performance through Self-Control, Autonomy, and Self-awareness in Secondary School Students Bandar Abbas

نویسندگان [English]

  • Nahid Pakmanesh 1
  • Moosa Javdan 2
چکیده [English]

Purpose: This article focuses on predicting the academic performance through self-control, autonomy, and self-awareness in a sample of second grade high school students in Bandar Abbas in 2017- 18.
 Method: The sample includes 504 students selected by multistage cluster sampling. The research instruments includes the Educational Performance Questionnaire by pham and Taylor (1999), Self-control Questionnaire by Tangney and his colleagues (2004), Self-control Questionnaire by Silverberg and Steinberg (1986), and Emotional Self-awareness Questionnaire Kauer, Reid, Crooke and his colleagues (2012). The Pearson test and multiple regressions method is used for investigating the research hypotheses.
Results: The findings of the present study reveal a positive and significant relationship between academic performance, self-control, and self-awareness. Also, self-control could predict the academic performance positively and significantly. Autonomy as the elements of “parents dis-idealizing and comprehending them as ordinary people” can predicts the academic performance negatively and significantly; while the element of “individualism” showed a positive and significant relationship. Also self-awareness, the elements of “identifying, environmentalism, and problem solving” could predict academic performance positively and significantly.
 Conclusion: As a result, It can be said that self-control, autonomy, and self-awareness might be considered as important elements that affecting the students’ academic performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic performance
  • self-control
  • autonomy
  • self- awareness
  • students
احمدی جویباری، مریم. (1396). «بررسی رابطه‌ی بین خودکنترلی و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر پایه‌ی ششم ابتدایی (مطالعه موردی: شهر بابلسر)». فصلنامه‌ی علمی تخصصی روانشناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، 1(2)، 70-63.
اشرف­زاده، توحید؛ عیسی‌زادگان، علی و میکائیلی منیع، فرزانه. (1397). «رابطه‌ی ساختاری خودکارآمدی تحصیلی و باورهای معرفت‌شناختی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان: نقش میانجی مهارت‌های مطالعه». دو فصلنامه راهبردهای شناختی یادگیری، 6(11)، 43-21.
اشرفی، سحر؛ حدادی، معصومه؛ نشیبا، نازبانو و قاسم­زاده، عزیز‌‌رضا. (1393). «اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و پرخاشگری دانش‌آموزان». فصلنامه‌ی مرکز مطالعات و توسعه‌ی آموزش علوم پزشکی، 5(1)، 51-45.
انجمن روانشناسی امریکا. (1391). فرهنگ توصیفی انجمن روان‌شناسی امریکا APA، مترجمان: 42 عضو هیئت‌های علمی دانشگاه‌های کشور. تهران: نشر ارس (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2009).
پورطاهری، فروغ؛ زندوانیان نائینی، ‌احمد و رحیمی،‌ مهدی. (1393). «رابطه‌ی فراحافظه با عملکرد تحصیلی کیفی و کمی دانشجویان دانشگاه یزد». مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری، 6(2)، 157-137.
حاتمی، زهرا. (1390). «راهبردهای خودکنترلی رفتار»، فصلنامه‌ی تخصصی رشد آموزش مشاور مدرسه، 6(4)، 55-52.
حصاری، قربان؛ خلیلی، شیوا و صادق، ناهید. (1393). بررسی اثربخشی آموزش گروهی مهارت خودآگاهی بر میزان عزت‌نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر همدان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته مشاوره، دانشگاه تهران.
حنیفی، فریبا و جویباری، آزیتا. (1389). «بررسی رابطه‌ی هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره‌ی متوسطه‌ی شهر تهران». فصلنامه‌ی علمی پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، 4(5)، 44-29.
خرم­دل، سکینه. (1390). «بررسی رابطه‌ی بین عزت‌نفس، خودمختاری و انصاف با مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان». مجله‌ی پیوند، 389، 29-25.
دهشیری، غلامرضا. (1385). «بررسی رابطه‌ی هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان». تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 5(18)، 106-97.
رضوی مطلق، سید فرخ؛ حسین­پور، محمد و رضوی­پور، روح‌الله. (1395). «نقش باورهای فراشناختی و خودکار آمدی در پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی در شهر یاسوج». فصلنامه‌ی مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2(1)، 57-50.
رهنما، اکبر و عبدالملکی، جمال. (1388). «بررسی رابطه‌ی بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد». اندیشه‌های نوین تربیتی دانشگاه الزهرا، 5(2)، 78-55.
ریو، جان مارشال. (1395). انگیزش و هیجان ‌(ویراست ششم)، مترجم: یحیی سید‌محمدی. تهران: ویرایش. (تاریخ چاپ به زبان اصلی 2015).
سماوی، سید‌عبدالوهاب و نجارپوریان، سمانه. (1398). «رابطه علی انگیزش درونی، درگیری تحصیلی و خودنظم‌جویی تحصیلی با عملکرد تحصیلی از طریق یادگیری خود-‌‌‌‌ هدایتی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، (7)12، 68-47.
شعاری­نژاد، علی‌اکبر. (1375). فرهنگ علوم رفتاری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
صبحی قراملکی، ناصر. (1391). «پیش‌بینی انگیزه‌ی پیشرفت تحصیلی بر اساس هوش هیجانی دانش‌آموزان». روان شناسی مدرسه، 1(3)، 62-49.
فدوی اردکانی، الهام. (1394). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی بر حسب خودپنداره، عزت‌نفس و خودکنترلی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد در رشته‌ی روان‌شناسی بالینی دانشگاه تهران.
فرمیهنی فراهانی، محسن؛ عبدالملکی، جمال و رشیدی، زهرا. (1387). «بررسی رابطه‌ی هوش هیجانی، یادگیری خود‌تنظیمی و ساختار هدف کلاس با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پایه‌ی اول متوسطه‌ی شهرستان قروه». دو ماهنامه‌ی علمی پژوهشی دانش و رفتار، دانشگاه شاهد، 15(30)، 97-85.
قلتاش، عباس؛ اوجی‌نژاد، احمد‌رضا و برزگر، محسن. (1389). «تأثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر عملکرد تحصیلی و خلاقیت دانش‌آموزان پسر پایه‌ی پنجم ابتدایی». فصلنامه‌ی روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، 1(4)، 135-119.
قهاری، شهربانو. (1392). از خود آگاهی تا خود شناسی (چاپ دوم). تهران: انتشارات روانشناسی و هنر.
کارتر، کارول. (1382). کلید‌های موفقیت، مترجم: امیرعباس عالم محمد قاسملو. تهران: موسسه‌ی فرهنگی هنری دیباگران (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).
کریمی، مهین و فرحبخش، کیومرث. (1390). «رابطۀ خود‌تنظیمی عاطفی و مهارت‌های مطالعه با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان». مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 11(9) ، 1161- 1149.
گال، مردیت، بورگ، والتر و گال، جویس. (1394). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی (جلد دوم). مترجمان احمدرضا نصر، حمیدرضا عریضی، محمود ابوالقاسمی، محمدجعفر پاک‌‌‌‌سرشت، علیرضا کیامنش، خسرو باقری، محمد خیر، منیجه شهنی ییلاق و زهره خسروی .(چاپ دهم). تهران: انتشارات سمت (تاریخ انتشار به زبان اصلی2006).
محمد‌زاده، علیمردان و غفاری مجلج، قربانعلی. (1393). «پیش‌بینی انگیزه‌ی پیشرفت تحصیلی بر اساس هوش هیجانی دانش‌آموزان». دو ماهنامه‌ی سراسری رسانه‌های نوین آموزش، 1(3)، 57-51.
مهرپور، آناهیتا و محمدی، نوراله. (1394). «انطباق دو ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خود‌مختاری هیجانی: مقایسه دو الگوی متفاوت»، فصلنامه‌ی شخصیت و تفاوت‌های فردی، 4(7)، 90-65.
مهنا، سعید و طالع­پسند، سیاوش. (1395). «رابطه‌ی بین حمایت‌های محیطی و خودآگاهی هیجانی با درگیری تحصیلی: نقش میانجی بهزیستی تحصیلی». مجله‌ی ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 16(1)، 42-31.
هاشمی، سید‌احمد و وحیدی، زهرا. (1395). عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان: تبیین روابط چندگانه با مهارت‌های فراشناخت و خود نظم بخش. دومین همایش ملی روانشناسی و علوم تربیتی شیراز.
Cristina, Ţ. (2015). “The teacher's role in building the student's range of autonomy”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 203, 22-27.
Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2008). “Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health”. Canadian psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182.
Diseth, Å. & Samdal, O. (2014). “Autonomy support and achievement goals as predictors of perceived school performance and life satisfaction in the transition between lower and upper secondary school”. Social Psychology of Education, 17(2), 269-291.
Duckworth, A. L.,& Kern, M. L. (2011). “A meta-analysis of the convergent validity of self-control measures”. Journal of Research in Personality, 45(3), 259-268.
Duckworth, A. L., Taxer, J. L., Eskreis-Winkler, L., Galla, B. M. & Gross, J. J. (2019). “Self-Control and Academic Achievement”. Annual Review of Psychology, 70(1), 373-399. DOI: 10.1146/annurev-psych-010418-103230.
Duval, S., & Silvia, P. J. (2002). “Self-awareness, probability of improvement, and the self-serving bias”. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 49-61.
Griffin, B. W. (2016). “Perceived autonomy support, intrinsic motivation and student rating of instruction”. Studies in Educational Evaluation, 51, 116-125.
Hu, P., & Zhang, J. (2017). “A pathway to learner autonomy: a self-determination theory perspective”. Asia Pacific Education Review, 18(1), 147-157.
Jesu Prakash, M., & Vasimalairaja, M. (2015). Self-awareness and Self-motivation Has Stimulus on the Academic Concert of XI Standard Pupils in Biology Subject. Tamil nadu: International Journal of Scientific Engineering and Applied Science (IJSEAS), 1(9).            
Kline, R. B. (2016). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (4th ed.). New York, NY: Guilford.
Marshik, T., Ashton, P. T., & Algina, J. (2017). “Teachers’ and students’ needs for autonomy, competence, and relatedness as predictors of students’ achievement”. Social Psychology of Education, 20(1), 39-67.
Ng, S. F., Confessore, G. J., Yusoff, Z., Abdul Aziz, N. A., & Lajis, N. M. (2011). “Learner autonomy and academic performance among undergraduate students”. International Journal of Social Sciences & Education, 1(4), 669-679.
Oriol-Granado, X., Mendoza-Lira, M., Covarrubias-Apablaza, C. G., & Molina-López, V. M. (2017). “Positive emotions, autonomy support and academic performance of university students: the mediating role of academic engagement and self-efficacy”. Revista de Psicodidáctica (English ed.), 22(1), 45-53.
Stadler, M., Aust, M., Becker, N., Niepel, C., & Greiff, S. (2016). “Choosing between what you want now and what you want most: Self-control explains academic achievement beyond cognitive ability”. Personality and Individual Differences, 94, 168-172.
Ştefan, M., Bunăiaşu, C., & Strungă, A. (2012). “Academic learning–from control and systematic assistance to autonomy”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 33, 243-247.