تهیه بسته روانی-آموزشی مبتنی بر مدرسه و بررسی اثربخشی آن بر فرسودگی تحصیلی و ارتقای اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دخترپایه دوازدهم متوسطه دوره دوم پیش‌کنکوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف: هدف این مطالعه تهیه بسته روانی-آموزشی مبتنی بر مدرسه و اثربخشی آن در کاهش فرسودگی تحصیلی و ارتقای اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دخترپایه دوازدهم متوسطه دوره دوم در حال آمادگی برای کنکور بود.
روش: روش پژوهش تحلیل اسنادی و روش آزمایشی با طرح پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر پایه دوازدهم متوسطه دوره دوم در حال آمادگی برای کنکور شهر اردبیل در سال تحصیلی 96-97 می‌باشد (3694N=). برای انتخاب نمونه پژوهش با استفاده از روش در دسترس، ابتدا 30 دانش‌آموز دختر پایه دوازدهم متوسطه دوره دوم پیش کنکوری انتخاب و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفره) و کنترل (15 نفره) گمارده شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه فرسودگی تحصیلی برسو و پرسشنامه اشتیاق تحصیلی شوفلی استفاده شد.
یافتهها: برای تهیه بسته روانی- آموزشی مبتنی بر مدرسه، براساس مطالعات و پژوهش‏های انجام گرفته و همچنین نتایج مطالعات که بر اثربخش بودن مداخلات مختلف بر متغیرهای فرسودگی تحصیلی اشتیاق تحصیلی، تأکید داشتند استفاده شد. بعد از اجرای پیش‌آزمون در محل مدرسه، متغیر مستقل در 8 جلسه آموزش گروهی و هر جلسه 2 ساعت، برای گروه آزمایش اعمال شد. بعد از اتمام جلسات آموزشی بر روی گروه آزمایش، به اجرای پرسشنامه DASS به‌عنوان پس‌آزمون روی هر دو گروه آزمایش و کنترل اقدام شد. جهت تحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MACOVA) استفاده گردید.
نتیجهگیری: نتایج مطالعه نشان داد بسته آموزشی تهیه شده در کاهش فرسودگی تحصیلی و ارتقای اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دخترپایه دوازدهم متوسطه دوره دوم پیش کنکوری تأثیر دارد و ضروری است این بسته آموزشی مبتنی بر مدرسه توسط مشاوران در مدرسه مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Preparation of a school-based psycho-educational package and its effect on academic burnout and academic achievement in 12th grade secondary school students

نویسندگان [English]

  • Soheila Imanparvar 1
  • Mohammad Narimani 2
  • Somayeh Taklavi 3
  • Touraj Hashemi 2
چکیده [English]

Objective: The purpose of this study was to prepare a school-based psycho-educational package and its effectiveness in reducing academic burnout and enhancing academic achievement in 12th grade secondary school students preparing for entrance exams.
Method: The research method was documentary analysis and experimental method with pre-test and post-test with control group.The statistical population of the study consisted of 12th grade girl students in the second semester preparing for the university entrance exam in Ardabil in the academic year 2016-2017 (N = 3694).

In order to select the research sample using available method, 30 female students of 12th grade secondary school were selected and then randomly assigned to experimental (15 person) and control (15 person) groups. The data were collected using the Bareso Burnout Questionnaire and the Schofley Academic Craving Questionnaire. To prepare the school-based psycho-educational package, based on studies and researches, as well as the results of studies that emphasized the effectiveness of different interventions on academic burnout variables, academic burnout was used. After the pre-test at the school site, the independent variable was applied to the experimental group in 8 sessions of group training and each session 2 hours. After the training sessions on the experimental group, DASS questionnaire was administered to both experimental and control groups. Multivariate analysis of covariance (MACOVA) was used to analyze the data .
Results:The results of the study showed that the educational package prepared to reduce the academic burnout and enhance the educational attainment of 12th grade girls in the second grade of pre-Masters .
Conclusion: it is necessary to use this school-based educational package by school counselors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • academic burnout
  • academic enthusiasm
  • school-based education
  • entrance exam
انصاری، هما. (1396). «اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی رفتاری بر شادکامی، رضایت از مدرسه و باورهای خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دختر شهر اهواز»، مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(17)، 10-1.
ترازی، زهرا؛ خادمی، ملوک و اخوان تفتی، مهناز. (1397). «اثربخشی بازآموزی اسنادی و تنظیم هیجانی بر کاهش فرسودگی تحصیلی و بهبود سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان»، مجله تحقیقات علوم رفتاری، 16(2)، 161-151.
حسن‌زاده، فریما، نادری، فرح. (1396). «اثربخشی آموزش مدیریت استرس بر بهزیستی ذهنی، فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کارکنان شرکت نفت کارون». مجله روانشناسی اجتماعی، 12(44)، 58-45.
حق‌بین، فاطمه. (1395). پیش‏بینینشاطذهنیبر اساسبهزیستیمدرسه:نقشواسطه‏ایسبک‏هایخودتنظیمیهیجانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
دهقانی، یوسف؛ گلستانه، سید موسی و زنگویی، سیما. (1397). «اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر فرسودگی تحصیلی، پذیرش اجتماعی و عواطف دانش‌آموزان». فصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی کاربردی، 12(2)، 182-163.

ربیعی، لیلا؛ اسلامی، احمدعلی؛ مسعودی، رضا و سلحشوری، آرش. (1391). «ارزیابی اثربخشی برنامه جرات ورزی بر میزان استرس، اضطراب و افسردگی دانش‌آموزان دبیرستانی». تحقیقات نظام سلامت، 5، 54-45.

سلطانی، سمانه، دوکانه‌ای فرد، فریده. (1394). «اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوع شناختی-رفتاری بر فرسودگی و رضایت زناشویی کارکنان هلال‌احمر». فصلنامه امداد و نجات، 7(3)، 95-84.
صبحی قراملکی، ناصر؛ حاجلو، نادر و بابایی، کریم. (1393). «اثربخشی آموزش مهارت‌های مدیریت زمان بر اهمال‌کاری دانش‌آموزان». مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 4(15)، 101-91.
طهماسبی، غلامحسین؛ رمضانی، سیده گل افروز و زارع، حشمت. (1397). «تأثیر راهبردهای فراشناختی بر انگیزه پیشرفت و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه ششم ابتدایی». فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزش، 9(1)، 185-174.
عابدی، احمد؛ معماریان، آذین­دخت، شوشتری، مژگان و گلشنی منزه، فرشته. (1393). «بررسی اثربخشی مداخلات چندبعدی شناختی-رفتاری مارتین بر میزان عملکرد تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر اصفهان». فصلنامه روانشناسی تربیتی، 32(10)، 93-80.
عباسی، مسلم؛ درگاهی، شهریار؛ پیرانی، ذبیح و بنیادی، فرزانه. (1394). «ﻧﻘﺶﺗﻌﻠﻞ‌ورزی و خودتنظیمی انگیزشی در پیش‌بینی اﺷﺘﻴﺎق ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن». آموزش در علوم پزشکی، 15(23)، 160-169.
عبدی، مینا. (1396). تعیین اثربخشی آموزش تاب‏آوری بر اضطراب امتحان، میزان تعلل‏ورزی و پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد واحد خلخال.
فروتن بقا، پریسا؛ کاووسیان، جواد و شریفی، حسن پاشا. (1397). «اثربخشی آموزش کاهش اهمال‌کاری بر کاهش خودناتوان سازی تحصیلی و درگیری تحصیلی دانشجویان». مجله مطالعات ناتوانی، 8(23)، 8-1.
قدم­پور، عزت­اله؛ میردریکوند، فضل­اله و بیرانوند، کبری. (1396). «اثر آموزش معنادرمانی بر درگیری تحصیلی دانش‌آموزان»، تازه‌های علوم شناختی، ۱۹(۲)، 61-52.
محمدزاده، مهدی. (1395). اثربخشی آموزشنظریهانتخاب بر تنظیم شناختی هیجان و میزان تاب‏آوری در بین زنان زندانی شهرستان ماکو. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد تبریز.
مروتی اردکانی، عبدالرضا و افلاکی­فرد، حسین. (1395). «تأثیر مشاوره‌ی راه‌حل مدار بر پیشرفت تحصیلی و تاب‌آوری دانش‌آموزان». فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2(7)، 134-123.
میکائیلی، نیلوفر؛ رجبی، سعید؛ عباسی، مسلم و زمانلو، خدیجه. (1393). «بررسی ارتباط تنظیم هیجان و عواطف مثبت و منفی با عملکرد و فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان». فصلنامه روانشناسی تربیتی، 32(10)، 52-31.
ﻧﻌﺎﻣﯽ، عبدالزهرا و پیریایی، صالحه. (1391). «رابطه‏ی اﺑﻌﺎد اﻧﮕﯿﺰش ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺳﺎل ﺳﻮم دبیرستان‌های شهر اهواز». مقاله پژوهی، 6(16)، 42-29.
نعامی، عبدالزهرا. (1388). «رابطه‌ی بین کیفیت یادگیری با فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز» .مجله‌یمطالعاتروان‌شناختیعلومتربیتیوروانشناسیدانشگاهالزهرا، 2(3)، 34-22.
نعامی، عبدالزهرا. (1390). «رابطه‏ی بین کیفیت تجارب یادگیری با فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه اهواز». مجله‏یمطالعاتآموزشویادگیری، 5(1)، 129-112.
یوسفی، علی‌رضا؛ قاسمی، غلام‌رضا و فیروزنیا، سمانه. (1388). «ارتباط انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان». مجلهایرانیآموزشدرعلومپزشکی، 9(1)، 85-79.
Azimi, M., Piri, M., Zavaar, T. (2013). “Relationship of academic burnout and self- regulated learning with academic performance of high school student”. Research in curriculum planning, 10(11), 116-128.
Boardman, L. (2016). “Building Resilience in Nursing Students: Implementing Techniques to Foster Success”. International Journal of Emergency Menatal Health, 18(3), 1-5.
Bonanno, G. A. & Mancini, A. D. (2012). “Beyond resilience and PTSD: Mapping the heterogeneity of responses to potential trauma”. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 4, 74-83.
Bresó, E., Schaufeli, W. B. & Salanova, M. (2011). “Can a self-efficacy-based intervention decrease burnout, increase engagement, and enhance performance? A quasi-experimental study”. Higher Education, 61(4), 339-355.
Brouwers, A. and Tomic, W. (2010). “Alogitu dinal study of reacher burnout and perceived self- efficacy classroom management”. Teaching and teacher education, 16, 239-253.
Claessens, B. (2004). Perceived control of time: time management and personal effectiveness at work. Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven.
Darban, F., Balouchi, A., Narouipour, A., Safarzaei, E., Shahdadi, H. (2016). “Effect of Communication Skills Training on the Burnout of Nurses: A CrossSectional Study”. Journal of clinical and diagnostic research, 10(4), 1-4.
Dart, E. H., Radley, K. C., Battaglia, A. A., Dadakhodjaeva, K., Bates, K. E. and Wright, S. J. (2016). “The Classroom password: a class‐wide intervention to increase academic engagement”, Psychology in the Schools, 53, 416-431. https://doi.org/10.1002/pits.21911.
Frazier, T., Youngstrom, E., & Glutting, J. (2007). “ADHD and achievement: Meta-analysis of the child, adolescent, and adult literatures and a concomitant study with college students”. Journal of Learning Disabilities, 40, 49-65.
Hall, D. K., Pearson, J. (2003). Resilience-giving children the skills to bounce back. Voices for Children. 1-10.
Kim, H., Parker, J. G. & Walker Marciano, A. R. (2017). “Interplay of self-esteem, emotion regulation, and parenting in young adolescents’ friendship jealousy”. Journal of Applied Developmental Psychology, 52, 170-180.
Kirmizi, F. S., Saygib, C., Yurdakalc, I. H. (2015). “Determine The Relationship Between The Disposition of Critical Thinking and The Perception About Problem Solving Skills”. Social and Behavioral Sciences, 191, 657-661.
Leatham, l. (2017). Effects of a classroom intervention on academic engagement of elementary school students with anxiety. Master thesis, utah state university.
Lee, J., Shute, V. J. (2010). “Personal and social-contextual factor in K-12 academic performance: An integrative perspective on student learning”. Educational psychologis, 45(3), 185-202.
Ling, J., Heffernan, T., & Muncer, S. (2003). “Higher education students’ beliefs about the causes of examination failure: A network approach”, Social Psychology of Education, 6(2), 159-170.
Lippman, L., Rivers, A. (2008). Assessing school engagement: A guide for out-of-school time program practitioners. A Research-to-Results brief. Washington, DC: Child Trends.
Loomis, K. (2001). “Learning styles and asynchronous learning: Comparing the LASSI model to class performance”. Journal of Asynchronous Learning Networks, 4(1), 23-31.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). “Job burnout”. Annual Review of psychology, 52, 397-422.
Melnick, S. M., Hinshaw, S. P. (2009). “Emotion regulation and parenting in AD/HD and comparison boys: Linkages with social behaviors and peer preference”. Journal of Abnormal Child Psychology, 28(2), 73-86
Noftle, E., Robinson, R. (2007). “Personality predictors of academic outcomes: Big five correlates of GPA & SAT scores”, Journal of Personality and Social Psychology, 93, 116-130.
Raes, F., Griffith, J. W., Van der Gucht, K., & Williams, J. (2014). “School-based prevention and reduction of depression in adolescents: A cluster-randomized controlled trial of a mindfulness group program”. Mindfulness, 5, 477-486.
Salanova, M., Schaufeli, W., Martinez, I., Breso, E. (2010). “How obstacles and facilitators predict academic performance: the mediating role of study burnout and engagement”, Anxiety, stress & copin, 23(1), 53-70.
Schaufeli, W. B., Salanova, M., Gonzalez-Roma, V., Baker, A. B. (2002). “The measurement of engagement and burnout”. Journal of happiness, 3(1), 71-92.
Steinhardt, M. & Dolbier, C. (2008). “Evaluation of a Resilience Intervention to Enhance Coping Strategies and Protective Factors and Decrease Symptomatology”. Journal of American College Health, 56(4), 445-453.
Weiner, B. (2010). “An attributional theory of Motivation and Emotion”. Psychological Review, 92 (4), 244-256.
Zhang, Y., Gan, Y., Cham, H. (2007). “Perfectionism, academic burnout and end engagement. Among Chinese college students. A structural equation modeling analysis”. Personality and Individual differences, 43(6), 1529-1540.