تأثیر آموزش مهارت‌های مطلوب اجتماعی مبتنی بر برنامه گروه‌بندی مهارت بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان پسر پرخاشگر*

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استادیار گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز

4 استاد گروه روانشناسی عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف: پرخاشگری اختلال شایعی است که برای کودکان، خانواده­ها و مدارس مشکلات عمده­ای ایجاد کرده است. لذا، هدف این پژوهش، تعیین تأثیر آموزش مهارت­های مطلوب اجتماعی مبتنی بر برنامه گروه­بندی مهارت بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزانپسرپرخاشگر بود.
روش: این پژوهش از نوع آزمایشی میدانی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر کلاس­های پنجم و ششم دوره ابتدایی شهر اهواز که در سال تحصیلی 95-1394 به تحصیل اشتغال داشتند، بود که از این جامعه تعداد 41 دانش‌آموز (21 نفر گروه آزمایشی و 20 نفر گروه گواه) به روش نمونه­گیری تصادفی چند­مرحله­ای خوشه­ای انتخاب و به‌صورت تصادفی به گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند. هر دو گروه، مقیاس شایستگی اجتماعی را به‌عنوان پیش­آزمون، تکمیل کردند. سپس، به گروه آزمایشی مهارت­های مطلوب اجتماعی طی 17 جلسه آموزش داده شد. پس از پایان دوره آموزشی از دو گروه پس­آزمون و بعد از شش هفته، پیگیری، به عمل آمد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مهارت­های مطلوب اجتماعی باعث افزایش شایستگی اجتماعی در دانش‌آموزان پرخاشگر می­شود (05/0P<). همچنین، نتایج نشان داد که آموزش مهارت­های مطلوب اجتماعی بر شایستگی اجتماعی پس از 6 هفته، همچنان اثر دارد (05/0P<).
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر می­توان گفت که آموزش برنامه گروه‌بندی مهارت می‌تواند در افزایش شایستگی اجتماعی و در نتیجه ارتقای سطح سازگاری و کیفیت زندگی کودکان پرخاشگر مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of prosocial skills training based on skillstreaming program on social competence of male aggressive students

نویسندگان [English]

  • atefeh allame 1
  • manijeh shahani Yeilagh 2
  • ali reza Haji Yakhchali 3
  • mahnaz Mehrabizadeh Honarmand 4
چکیده [English]

Aim:  The aggression is a prevalent disorder that has made many problems for children, families and schools. Thus, The aim of this study was to determine the effect of prosocial skills training based on skillstreaming program on the social competence of male aggressive students.
Method: This study was a field experimental study with pre-post-test and follow-up with control group design. The sample was consisted of 41 male students of elementary school in Ahvaz city (21 exprimental group and 20 control group) in 5 and 6 grades in academic year 2015-2016 that were selected by multistage cluster random sampling method and were assigned into two experimental and control groups randomly. Both of the groups completed the social competence scale as pre-test. Then, the intervention was administered in 17 sessions to the experimental group. eventually, the post-test was administered to both groups and after 6 weeks they received the follow-up.
Findings: The results of covariance analysis showed that prosocial skills training causes an increase in social competence (P< 0/05). Also, the results indicated that the treatment still has an effect on the social competence after 6 weeks (P< 0/05).
Conclusion: According to the results of this study, we can say that skillstreaming program training can be effective on increasing social competence and as a result, improvement of adaption level and life quality of aggressive children.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prosocial Skills Training
  • Skillstreaming
  • Social Competence
  • Aggression

مراجع

ابوالقاسمی، عباس؛ رضایی جمالویی، حسن؛ نریمانی، محمد و زاهد بابلان، عادل. (1390). «مقایسه شایستگی اجتماعی و مؤلفه­های آن در دانش‌آموزان دارای ناتوانی یادگیری و دانش‌آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین، متوسط، بالا». فصلنامه ناتوانایی­های یادگیری، 1(1)، 23-6.
افروز، غلامعلی؛ قاسم‌زاده، سوگند؛ تازیکی، طیبه و دلگشاد، ئاکو. (1393). «اثربخشی آموزش مهارت­های تنظیم خلق بر خودپنداره و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری». مجله ناتوانی یادگیری، 3(3)، 24-6.
بدار، لوک؛ دزیل، ژوزه و لامارش، لوک. (2006). روان­شناسی اجتماعی. ترجمه حمزه گنجی. (1393). چاپ یازدهم، تهران: نشر ساوالان.
بنابی مبارکی، زهرا. (1389). تأثیر آموزش شیوه­های کنار آمدن، کلاس-محور در کاهش خشم و پرخاشگری، افزایش مهارت­های اجتماعی و حل مسئله دانش­آموزان دختر دوره­ ابتدایی شهر اهواز. پایان­نامه دکتری روان­شناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
پورمحمدرضـای تجریشی، معصومه؛ جلیل آبکنار، سمیه و عاشوری، محمد. (1392). «اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر خود توانمندسازی اجتماعی دانش‌آمـوزان پسـر با اختلال ریاضی». مجله روان­شناسی بالینی، 5(2)، 11-1.
حاتمی، محمد و کاوسیان، جواد. (1392). «اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی بر سازگاری فرزندان شاهد و ایثارگر». مجله روان‌شناسی مدرسه، 2(2/57-44)، 57-43.
رضاپور، حسین؛ حبیبی، مجتبی؛ عاشوری، احمد؛ قنبری، نیکزاد؛ ریاحی، یاسمن و قدرتی، سعید. (1394). «میزان شیوع اختلالات رفتاری در کودکان پیش‌دبستانی». مجله اصول بهداشت روانی، 17(5)، 239-234.
رهبـرکرباسدهی، فاطمه؛ ابوالقاسمی، عبـاس و رهبرکرباسـدهی، ابراهیم. (1397). «تأثیر آموزش مهارت­های اجتماعی- هیجانی بر باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی دانش­آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری،6(10)، 55-39.
شهیم، سیما. (1385). «پرخاشگری آشکار و رابطه­ای در کودکان دبستانی». پژوهش­های روان­شناختی، 9(1 و 2)، 44-27.
فرقانی رئیسی، شهلا. (1387). مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان. چاپ پنجم، تهران: موسسه فرهنگی منادی تربیت.
کوثری، لیلا و علیزاده، حمید. (1389). «مقایسه مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی و دانش‌آموزان بدون این اختلال در مقطع دبستان». فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 6(3)، 135-110.
گلزاری، فاطمه و همتی علمدارلو، قربان. (1394). «تأثیر مداخله داستان‌های اجتماعی بر بهبود مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان پسر اتیستیک». فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 1(11)، 28-8.
واحدی، شهرام و فتحی آذر، اسکندر. (1385). «آموزش کفایت اجتماعی در کاهش پرخاشگری پسران پیش‌دبستانی». فصلنامه اصول بهداشت روانی، سال هشتم، 31 و 32، 140-131.
یعقوبی، کژال؛ سهرابی، فرامرز و مفیدی، فرخنده. (1390). «بررسی و مقایسه میزان پرخاشگری کودکان طلاق و عادی». فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 7(1)، 107-97.
Andrade, B. F., Browne, D. T., Tannock, R. (2014). Prosocial skills may be necessary for better peer functioning in children with symptoms of disruptive behavior disorders. Retrieved from https://peerj.com/articles/487/.
Beelmann, A., Losel, F. (2006). “Child school skill training in developmental crime prevention effects on antisocial behavior and social competence”. Piscothemea, 18, 603-610.
Bresnahan, S. (2009). Skillstreaming: A closer look. Retrieved from http://www.efoliomn.com
Brooks, J. K. (2002). Emotional competencies of leaders: A comparison of managers in a financial organization by performance level. Doctoral Dissertation, North Carolina State University.
Deboo, G. M., Prins, P. J. M. (2007). “Social incompetence in children with ADHD: Possible moderators and mediators in social-skills training”. Clinical Psychology Review, 27, 78-97.
Dodge, K. A. (1993). “Social-cognitive mechanisms in the development of conduct disorder and depression”. Annual Review of Psychology, 44, 559-584.
Dowling, L. S. (2010). The efficacy of skillstreaming social skills program with elementary school children with high functioning autism. Master of Arts Thesis, California State University, Chico.
Fraser, M. W., Galinsky, M. J., Smokowski, P. R., Day, S. H., Terzian, M. A., Rose, R. A., & Gue, S. (2005). “Social information-processing skills training to promote social competence and prevent aggressive behavior in the third grade”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 13(6),1045-1055.
Frey, K. S., Hirschstein, M. K., Guzzo, B. K. (2000). “Second step: Preventing aggression by promoting social competence”. Journal of Emotional and Behavioral Disorder, 8, 102-112.
Gresham, F. M., Sugai, G., Horner, R. H. (2001). “Interpereting out coms of social skills training for students with high-incidence disabilities”. Journal of Exceptional Children, 67(3),331-344.
Gresham, F. M., Van, M. B., Cook, C. R. (2006). “Social skill training for teaching replacement behaviors, remediating acquisition deficits in at-risk students”. Behavioral Disorders, 31(4), 363-377.
Halberstadt, A. G., Denham, S. A., Dunsmor, J. C. (2001). Affective social competence. Published by Blackwell Publisher.
Hamidullah, J. M. (2011). Appraisal of middle school students' participation in a social skills training program. Doctoral Dissertation, Union Institute and University, United States –Ohio. Retrieved from http://gradworks.umi.com/34/64/3464435.html
Hudley, C., Britsch, B., Wakefield, W. D., Smith, T., Demorat, M., Cho, S. (1998). “An attribution retraining program to reduce aggression in elementary school students”. Psychology in the Schools, 35(3), 271-282.
Kim, M. J., Doh, H. S., Hong, J. S., hoi, M. K. (2011). “Social skills training and parent education programs for aggressive preschoolers and their parents in South Korea”. Children and Youth Services Review, 33, 838-845.
Koscelnikova, K., Lehotska, V., Dobes, M. (2009). Effectiveness of social skills trainings (review of literature). Retrieved from http:// www. saske.sk/cas/zoznam-rocnikov/2009/3/5829/
Lopata, C., Thomeer, M. L., Volker, M. A., Nida, R.E. (2006). “Effectiveness of a cognitive-behavioral treatment on the social behaviors of children with Asperger Disorder”. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 21(4), 237-244.
Malti, T., Perren, S. (2011). “Social competence”. Encyclopedia of Adolescence, 2,332-340.
McGinnis, E. (2012). Skillstreaming the elementary school child: A guide for teaching prosocial skills. Champaign, IL: Research Press.
Nangle, D. W., Hansen, D. J., Erdley, C. A., Norton, P. J. (2010). Practitioner's guide to empirically based measures of social skills. Retrieved from http://www.springer.com/978-1-4419-0608-3  
Nel, A. J. (2006). The relationship between direct and indirect aggression and social competence among three cultural group in south Africa. Master of Science (Psychology), Stellenbosch University.
Onukwufor, J. N. (2013). “Physical and verbal aggression among adolescent secondary school students in Rivers State of Nigeria”. International Journal of Education Learning and Development, 1(2), 73-84.
Raino, S. S. (2008). Factor structure of social competence based upon the perceptions of school psychologyists. Doctoral Dissertation, Northern Arizona University.
Sangeeta, M., Shanti, B., Shakuntla, P. (2006). “Socio-emotional behaviors and social problem solving skills of 6-8 years old children”. Journal of Social Science, 12(1), 55-58.
Sarmento, P., Almeida, K., Rauktis, M. E., Bernardo, S. (2008). “Promoting social competence and inclusion: Taking alternative paths”. Reclaiming Children and Youth, 16(4), 47-54.
Schultz, D., Shaw, D. S. (2003). “Boys maladaptive social information processing, family emotional climate, and pathways to early conduct problem”. Social Development, 12, 440-460.
Secer, Z., Celikoz, N., Kocyigit, S., Secer, F., Kayili, G. (2009). “Social skills and problem behavior of children with different cognitive styles attend preschool education”. Journal of Social and Behavioral Science, 1, 1554-1560.
Short, B. A. (2006). “Social skills training to increase self-concept in children with ADHD”. Journal ofClinical Child And Adolescent Psychology, 50, 140-153.
Sklar, N. (2011). Social competence as a moderator of the aggression-victimization link in elementary school children. Master of Arts Thesis, University of Victoria.
Spence, S. (2003). “Social skills training with children and young people: Theory, evidence and practice”. Child and Adolescent Mental Health, 8(2), 84-96.
Stewart, T. C., West, R. L., Coplan, R. (2007). “Multi-agent model of social dynamics in children”. Cognitive Systems Research, 8(1), 11-14.
Totsika, V., Hastings, R. P., Emerson, E., Berridge, D. M., Lancaster, G. A. (2015). “Prosocial skills in young children with autism, and their mothers’ psychological well-being: Leongitudinal relationships”. Research in Autism Spectrum Disorders, 13-14, 25-31.
Vitaro, F., Brendgen, M., Barker, E. D. (2006). “Subtypes of aggressive behaviors: A developmental perspective”. International Journal of Behavioral Development, 30(1), 12-19.
 
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 6، شماره 11
دی 1397
صفحه 45-65

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار