بررسی تأثیر و مقایسه توانبخشی حافظه فعال و راهبردهای شناختی - فراشناختی بر روی حافظه تصویری - بینایی و فراخنای حافظه در سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 استاد گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر و مقایسه توانبخشی حافظه فعال و راهبردهای شناختی - فراشناختی بر روی حافظه تصویری – بینایی و فراخنای حافظه سالمندان بود.
روش: روش پژوهش حاضر نیمه­آزمایشی از نوع پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه موردپژوهش شامل تمامی سالمندانی که در بازه زمانی اردیبهشت‌ماه تا مردادماه 1398 در مرکز سالمندان شهرستان بوکان ساکن بودند (120N=). از بین این افراد 45 نفر سالمند (سه گروه 15 نفری) به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و در سه گروه، آزمایشی اول، آزمایشی دوم و گروه کنترل به روش گمارش تصادفی جایگزین شدند. آزمون‌های حافظه بینایی کیم کاراد و فراخنای حافظه وکسلر در پیش‌آزمون بر روی گروه‌ها اجرا شد. سپس توانبخشی حافظه فعال و راهبردهای شناختی - فراشناختی اجرا، در پایان پس‌آزمون دوباره بر روی گروه‌ها اجرا شد. داده‌های به‌دست‌آمده از طریق آزمون کوواریانس چند متغیره (مانکوا) با رعایت پیش‌فرض‌های آن تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان دادند که توانبخشی شناختی - فراشناختی و توانبخشی حافظه فعال تأثیر مثبت و معناداری بر روی انواع مختلف حافظه‌دارند (001/> p). همچنین نتایج آزمون بنفرونی جهت مقایسه میانگین‌ها نشان داد که توانبخشی حافظه فعال اثربخشی بیشتری بر روی متغیر‌های وابسته در مقایسه با توانبخشی شناختی – فراشناختی دارد (001/> p).
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که توانبخشی حافظه فعال و راهبردهای شناختی - فراشناختی بر روی حافظه تصویری و فراخنای حافظه سالمندان تأثیر مثبت و معنی‌دار داشته و موجب بهبود توانایی‌های حافظه آن‌ها شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect and Comparison of working Memory Rehabilitation and Cognitive-Metacognitive Strategies on Visual Memory and Memory Span in Elderly

نویسندگان [English]

  • Mansour Mahmoudi aghdam 1
  • Esmail Soleymani 2
  • Ali Issazadegan 3
1 PhD Student in Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
3 Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to investigate the effect of working memory rehabilitation and cognitive-paracognitive strategies on visual memory and memory span in the elderly.
Method: The research method of this study was a quasi-experimental in the form of pretest - posttest with control group. The statistical population of this study included all the elderly who lived in Bukan Nursing Home from April to July 2019 (N = 120). Forty-five elderly people (three groups of 15 people) were selected by convenience sampling method and then randomly assigned to three groups: first experimental, second experimental and control group. Kim Karad Visual Memory test and Wechsler Memory Span were performed on groups in pretest. Then working memory rehabilitation and cognitive-metacognitive strategies were performed. The data were analyzed by multivariate analysis of covariance test (MANCOVA) according to its assumptions.
Results: The findings showed that cognitive-metacognitive rehabilitation and working memory rehabilitation had a positive and significant effect on different types of memory. (p <0.001). Also the results of Bonferroni test for comparing the means showed that working memory rehabilitation had more effect on dependent variables than cognitive-metacognitive rehabilitation (p <0.001).
Conclusion: The results showed that working memory rehabilitation and cognitive-metacognitive strategies had a positive and significant effect on the visual memory and memory span of the elderly and improved their memory abilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Memory
  • Cognition and Metacognition
  • Elderly

مراجع

افروز، غلامعلی، حسن‌زاده، سعید، هاشمی‌زاده، وجیهه‌السادات. قاسم‌زاده، سوگند. (1392). «بررسی و مقایسه حافظه‌ی دیداری دانش­آموزان دختر شنوا و ناشنوا 11-18 ساله شهر تهران». فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 4(4)، 121-109.
بیابان‌گرد، اسماعیل. (1389). روش‌های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی (جلد اول). نوبت دوم، تهران: نشر دوران.
حسن‌آبادی، حمیدرضا، جسری، ندا، نوری قاسم‌آبادی، ربابه. (1397). «ظرفیت دیداری در برابر فرایند شناختی: کاهش خطاهای دیکته از نوع حروف هم‎آوا». روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، 14(55)، 304-285.
خانجانی، زینب، صالحی اقدم، خدیجه، عافی، الهه. (1397). «اثربخشی آموزش مبتنی بر بازتوانی شناختی در بهبود حافظه دیداری و شنیداری کودکان با اختلالات یادگیری همراه با بیش­فعالی و اختلالات یادگیری بدون بیش فعالی». آموزش و ارزشیابی، 11(43)، 44-29.
سلیمانی، اسماعیل، عباسی، مسلم، طغیانی، الهه. (1395). «اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی- فراشناختی بر عملکرد توجهی- حافظه‌ای دانش آموزان مبتلا به ADHD»، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4(7)، 21-1.
صادقی، احمد، ربیعی، محمد، عابدی، محمدرضا. (1390). «رواسازی و اعتبار یابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان». روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، 7(28)، 386-377.
عزیزی‌نژاد، بهاره. (1394). «رابطه انواع حافظه با پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان ابتدایی دارای ناتوانی‌های یادگیری». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(5)، 89-73.
مارنات، گری گراث. (2003). راهنمایی سنجش روانی شناختی: ارزیابی و سنجش نوروپسیکولوژیک در روانشناسی بالینی و روان‌پزشکی. ترجمه محمدرضا نیک‌خو و مالک میرهاشمی. (1386). نوبت سوم، تهران: انتشارات سخن.
مظفری، محدثه، مهری‌نژاد، سید ابوالقاسم، پیوسته‌گر، مهرانگیز، ثقفی‌نیا، مسعود. (1397). «بررسی عوارض شناختی متعاقب آسیب مغزی تروماتیک خفیف بر عملکرد اجرایی و حافظه کاری بیماران آسیب مغزی». فصلنامه روانشناسی شناختی، 6(3)، 46-38.
ناظم‌زاده گوکی، لیلا، شمس اسفندآباد، حسن. (1398). «اثربخشی دارو درمانگری، پس‌خوراند عصبی و درمان ترکیبی بر فراخنای حافظه کودکان دچار نارسایی توجه و فزون کنشی». فصلنامه روانشناسی کاربردی، 13(2)، 269-251.
Adam, K. C. S., Vogel, E. K. (2018). “Improvements to visual working memory performance with practice and feedback”. Plos One. 13(8), e0203278. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0203279.
Au, J., Sheehan, E., Tsai, N., Duncan, G. J., Buschuehl, M., Jaeggi, S. M. (2015). “Improving fliuid intelligence with training on working memory: a meta-analysis”. Psychonomic Bulletin & Review. 22(2), 366-377. Doi: 10.3758/s13423-014-0699-x.
Bahar-fuchs, A., Clare, L., Woods, B. (2013). “Cognitive training and cognitive rehabilitation for mild to moderate alzheimers disease and vascular dementia”. Alzheimers Research & Therapy. 5(35), 1-14. Doi: 10.1002/14651858.CD003260.pub2.
Birren, J. Schaie, W., Abeles, R., Gatz, M. & Salthouse, T. (2006). Handbook of the psychology of aging. San Diego. Academic Press (AP).
Bopp, K. L. & Verhaeghen, P. (2005). “Aging and verbal memory span: A meta-analysis”. The journals of Gerontology: Series B, 60(5), 223-233. Doi: 10.1093/geronb/60.5.p223.
Brockmole, T. J. R. & Logie, R. H. (2013). “Age-related change in visual working memory: a studey of 55,753 particpants age 8 -75”. Frontiers in Psychology, 4(12), 1-5. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00012.
Brum, P. S. Borella, E., Carretti, B. & Yassuda, M. S. (2018). Verbal working memory training in older adults:an investigation of dose response. Aging & Mental Health.22.Available online on the site below Https://doi.org/10.1080/13607863.2018.1531372.
Buschkuehl, M., Jaeggi, S. M. (2008).” Impact of working memory training on memory performance in old – old adults”. Psychology and Aging. 23(4), 743-753. Doi: 10.1037/a0014342.
Carrion, C., Folkvord, F., Anastasiadou, D. & Aymerich, M. (2018). “Cognitive therapy for dementia patients:a systematic review”. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 46, 1-26.
Chi, R., Fregni, F., Snyder, A. W. (2010). “Visual memory improved by non-invasive brain stimulation”. Brain Research. 1353, 168-175. Doi: 10.1016/j.brainres.2010.07.062.
Cowan, N. (2005). Working memory capacity. New York and Hove. Psychology Press.
Dehn, M. J. (2008). Working memory and academic learning: assessment and intervention. New Jersey. Wiley Puplication.
Dehn, M. J. (2015). Essentials of working memory assessment and intervention. New Jersey. Wiley Puplication.
Galetto, V. & Sacco, K. (2017). “Neuroplastic changes induced by cognitive rehabilitation in traumatic brain injury: a review”. Neurorehabil Neural Repair, 31(9), 800-813.
Gathercole, S. E., Dunning, D. L., Holmes, J. & Norris, D. (2019). “Working memory training involves learning new skills”. Journal of Memory and Language, 105, 19--42.
Glannon, W. (2006). Psychopharmacology and memory. Journal of Medical Ethics. 32(2), 74-78.
Griffin, A. (2019). “Specialised memory and attention rehabilitation therapy (SMART) programme. Age and Aging, 48(3), iii1-iii16.
Gross, A., Parisi, J., Spira, A., Kueider, A., Ko, J., Saczynski, J., Samus, Q. & Rebok,  G. (2012). “Memory training interventions for older adults:A meta-analysis”. Aging & Mental Health, 16(6), 722-734.
Hayati, M., Ramzanzadeh, N. & Farrokhi, N. (2015). “Effect on the cognitive processing training on visual memory and comprehension of students with learning to read third grade to fifth karaj”. European Psychiatry, 30(1), 10-14.
Hering, A., Meuleman, B., Burki, C., Borella, E. & Kliegel, M. (2017). “Improving older adults working memory:the influence of age and crystallized intelligence on training”. Journal of Cognitive Enhancement, 1(4), 358-373.
Hill, R. D., Backman, L. & Neely, A. S. (2005). Cognitive rehabilitation in old age. New York. Oxford University Press.
Hynes, S. (2012). Training working memory and fluid intelligenece in older adults: Developing meashures and exploring outcomes.Unpuplished Ph.D dissertation, University of Cambridge.England.
Jausovec, N. & Jausovec, K. (2014). “Increacing working memory capasity with theata transcranial alternating current stmulation(tACD)”. Biological Psychology, 96(1), 42-47. doi: 10.1016/j.biopsycho.2013.11.006.
Jennings, J. M. & Jacoby, L. L. (2003). “Improving memory in older adults: training recollection”. Neuropsychological Rehabiltation, 13(4), 417-440.
Kinskey, C. (2018). The effects of a cognitive training program for cognitively intact older adults. Master's thesis, Clinical Psychology, University of Minnesota.
Lee, Y. S., Lu, M. J. & Ko, H. P. (2007). “Effects of skill training on working memory capacity”. Learning and Instruction, 17, 336-344.
Li, C. H., He, X., Wang, Y. J., Hu, Z., Guo, C. Y. (2017). “Visual working memory capacity can be increased by training on distractor filtering efficiency”. Frontiers in Psychology.Original Research, 8(196), 1-12. doi: 10.3389/fpsyg.2017.00196.
Li, B., Zhu, X., Hou, J., Chen, T., Wang, P. & Li, J. (2016). “Combined cognitive training vs. memory strategy training in healthy older adults”. Frontiers in Psychology, 7(834), 1-11. doi: 10.3389/fpsyg.2016.00834.
Mahncke, H. W., Connor, B. B., Appelman, J., Absanuddin, O. N., Hardy, J. L. Wood, R. A., Joyce, N. M., Boniske, T., Atkins, S. M. & Merzenich, M. M. (2006). “Memory enhancement in healthy older adults using a brain plasticity – based treaining program: a randomized controlled study”. Proceeding of the National Academy of Sciences of the United States of America, 103(33), 12523-12528.
Mehta, U. M. & Keshavan, M. S. (2015). “Cognitive rehabilitation and modulating neuroplasticity with brain stimulation: promises and challenges”. Journal of Psychosocial Rehabilitation and Mental Health. 2(1), 5-7.
Melby-Lervag, M. & Hulme, Ch. (2012). “Is working memory training effective? A meta analytic review”. Developmental Psychology, 49(2), 270-291. https://doi.org/10.1037/a0028228.
Mitchell, D. J., Cusack, R. & Cam-Can. (2018). “Visual short-term through the lifespan: preserved benefits of context and metacognition”. Psychology and Aging, 33(5), 841-854.
Mozolic, J. L., Long, A. B., Morgan, A. R., Rawley-Payne, M. (2011). “A cognitive training intervention improves modality –specific attention in a randomized controlled trial of healthy older adults”. Neurobiology of aging, 32(4), 655-686.
Ntanasi, E., Yannakoulia, M., Mourtzi, N., Vlachos, G., Kosmidis, M., Anastasiou, C., Dardiotis, E., Hadjigeorgiou, G., Megalou, M., Sakka, P. & Scarmeas, N. (2020). “Prevalence and risk factors of frailty in a community-dwelling population: the Heliad study”. Journal of Aging and Health, 32(1-2), 14-24.
Nolen-Hoeksema, S., Fredrickson, B., Loftus, G. & Wagenaar, W. (2009). Atkinson & hilgard introduction to psychology(15th Edition). New York. Wadsworth Cengage Learning.
Norris, D., Hall, J. & Gathercole, S. (2019). “Can short-term memory be trained”. Memory & Cognition, 47(5), 1012-1023. doi:10.3758/s13421-019-00901-z.
Nyberg, L., Sandblom, J., Jones, S., Neely, A. S., Petersson, K. M., Ingvar, M. & Backman, L. (2003). “Neural correlates of training-related memory improvement in adulthood and aging”. Proceeding of the National Academy of Sciences, 100, 13728-13733.
Olson, I. R., Jiang, Y. & Moore, K. S. (2005). “Associative learning improves visual working memory performance”. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and performance, 31(5), 889-900.
Olesen, P. J., Weserberg, H., Klingberg, T. (2004). “Increased prefrontal and parietal activity after training of working memory”. Nature Neuroscience, 7(1), 75-79.
Pardhan, SH., Van der linde, L. (2014). “How does aging visual short-term memory for identifying objects in their spatial locations”. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 55(13), 779-790.
Peig-Chiello, P., Perrig, W., Ehrsam, R., Staehelin, H. & Krings, F. (1998). “The effect of resistance training on well-being and memory in elderly volunteers”. Age and Aging. 27(4), 469-475.
Ponsford, J. (2004). Cognitive and behavioral rehabilitation: from neurobiology to clinical practice (the science and practice of neuropsychology). New York.The Guilford Press.
Rapp, S. Brenes, G. & Marsh, A. P. (2002). “Memory enhancement training for impairment: a preliminary study”. Aging & Mental Health, 6(1), 5-11. Doi: 10.1080/13607860120101077.
Ren, L., Zheng, Y., Wu, L., Gu, Y., He, Y., Jiang, B., Zhang, J., & Li, J. (2018). “Investigation of the prevalence of cognitive impairment and its risk factor within the elderly population in shanghai,china”. Scientific Reports. doi:10.1038/s41598-018-21983-w.
Schaie, K. & Willis, S. (2016). Handbook of the psychology of aging(eighth edition). New York.Academic Press(AP).
Schroeder, P. J. (2014). “The effect of age on processing and storge in working memory span tasks and reading comprehension”. Eperimental Aging Research. Vol. 40(3), 308-331.doi: 10.1080/0361073X.2014.896666.
Schwarb, H., Nail, J. & Schumacher, E. H. (2016). “Working memory training improves visual short-term menory capacity”. Psychological Research. 80(1), 128-148. doi: 10.1007/s00426-015-0648-y.
Seel, N. M. (2011). Encyclopedia of the sciences of learning. New York. Springer.
Shin, E., Lee, H., Yoo, S. & Chong, S. (2015). “Training improves the capacity of visual working memory when it is adaptive,individualized and targeted”. Plos One, 10(4), e0121702. doi: 10.1371/journal.pone.0121702.
Shipstead, Z., Hicks, K. L., Engle, R. W. (2012). “Cogmed working memory training: does the evidence support the claims?”, Journal of Applied Reseach in Memory and Cognition. 1, 185-193. http://doi.org/10.1016/j.jarmac.2012.06.003.
Sheridan, L., McHale, C., Dookhy, J., Couglan, T., Oneil, D. (2019). “Incorporating neurolinguistics and the role of speech and language therapy in a specialist memory service”. Age and Aging. 48(3), iii17-iii65.
Smith, G. E., Housen, P., Yaffe, K., Ruff, R., Kennison, R. F. Mahncke, H. W. & Zelinski, E. M. (2009). “A cognitive training program based on principles of brain plasticity: results from the improvement in memory with plasticity-based adaptive cognitive training(IMPACT) study”. Journal of the American Geriatrics Society. 1-10. doi: 10.111/j.1532-5415.2008.02167.x.
Snowball, A., Tachtsidis, I., Popescu, T., Thompson, J., Delazer, M., Zamarian, L., Zhu, T., & Kadosh, R. C. (2013). “Long-term enhancement of brain function and cognition using cognitive training and brain stimulation”. Current Biology, 23(11), 987-992. Doi: 10.1016/j.cub.2013.04.045.
Silva, J., Carvalho, J., Rodrigues, P., Botelho, M., Fechine, B. & Vasconcelos, O. (2014). “Visuomotor memory in elderly: effect of a physical exercise progam”. Revista Brasileira de Educacao Fisica e Esporte(RBEFE). 28(4), 641-649. Doi: 10.1590/1807-55092014000400641.
Tao, J., Zeng, Q., Liang, J., Zhou, A., Yin, X., Xu, A. (2015). “Effects of cognitive rehabilitation training on schizophernia: 2 years of follow- up”, International Journal of Clinical and Experimental Medicine, 8(9), 16089-16094.
Tomasi, D. & Volkow, ND. (2012). “Aging and functional brain network”. Molecular Psychiatry, 17, 549-558. Doi: 10.1038/mp.2011.81.
VandenBos, G. R. (2015). APA dictionary of psychology, (second edition). Washington DC. American Psychological Association.
Unlu, E. & Simsek, C. (2018). “Testing the impact of formal interpreting training on working memory capacity: evidence from turkish-english students-interpreters”. Lingua. 209, 78-88 .https://doi.org/10.1016/j.lingua.2018.04.003.
Wang, M., Yang, P., Wan, CH., Jin, ZH., Zhang, J., & Li, L. (2018). “Evaluating the role of the the dorsolateral prefrontal cortex and posterior parietal cortex in memory-guided attention with repetitive transcranial magnetic stimulation”. Frontiers in Human Neuroscience, 7(12), 236-246. doi:103389/fnhum.2018.00236.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 9، شماره 16
بهار و تابستان 1400
تیر 1400
صفحه 159-181

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار