بررسی رابطه خودتنظیمی و عزت‌نفس با تعلل‌ورزی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

2 استادیار روانشناسی تربیتی، گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

چکیده

هدف: این پژوهش به‌منظور تعیین رابطه خودتنظیمی و عزت‌نفس با تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دختر دوره دوم متوسطه نظری انجام شد.
روش: روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - همبستگی بوده و جامعه آماری این پژوهش را دانش­آموزان دختر متوسطه نظری (دوره دوم) شهر خوی، به تعداد 1933 نفر (مشغول به تحصیل در 13 مدرسه) تشکیل می­دادند. نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان به طریق نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای به تعداد 322 نفر انتخاب شدند. جهت جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه­های خودتنظیمی پینتریچ و دیگروت (1990) عزت‌نفس آیزنک (1987) و تعلل­ورزی سولومون و راث­بلوم (1984) که از روایی و پایایی معتبری برخوردار بودند، استفاده شد. بااین‌وجود جهت حصول اطمینان مجدداً روایی صوری آن توسط اساتید متخصص تأیید و پایایی پرسشنامه­ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 824/0، 895/0 و 874/0 به دست آمد.
یافته­ها: تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دختر با خودتنظیمی (266/0-) و عزت­نفس (408/0-) آنان رابطه منفی و معنی­داری وجود دارد (01/0>P). همچنین رابطه منفی معنی­داری بین تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان با راهبرد شناختی (01/0>P، 321/0-=r) و راهبرد فراشناختی (05/0>P، 117/0-=r) مشاهده شد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای خودتنظیمی (23/0-=β) و عزت­نفس (38/0-=β) به‌طور معنی­داری تعلل­ورزی دانش­آموزان را پیش­بینی می­کنند (01/0>P).
نتیجه­گیری: آموزش راهبردهای خودتنظیمی و افزایش عزت­نفس در دانش­آموزان دختر می­تواند نقش مؤثری در کاهش تعلل­ورزی آنان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Self-regulation and Self-esteem with Academic Procrastination among Female Second Grade High School Students

نویسندگان [English]

  • Habibe Dorosti 1
  • Heidar Ali Zarei 2
1 khoy Branch, Islamic Azad University, khoy, Iran
2 Department of Psychology, khoy Branch, Islamic Azad University, khoy, Iran
چکیده [English]

Objective: This study aimed to investigate the relationship between self-regulation and self-esteem and academic procrastination among female second grade high school students.
Methodology: This was applied descriptive-correlation study. The population consisted of all female high school students in Khoy city (N= 1933). Using Morgan table and cluster random sampling method, 322 students were selected as sample. The Pentrich and DeGroot’s Self-regulation Questionnaire (1990), Eysenck's Self-esteem Questionnaire (1987), and Solomon and Roth Blum’s Procrastination questionnaire (1984) were used as research tools. The face validity of these questionnaires was confirmed by professors; the reliability of these questionnaires was determined by Cronbach's alpha coefficient to be 0.824, 0.895, and 0.874, respectively.
Findings: The analysis of data using Pearson correlation coefficient showed that there was a negative and significant correlation between academic procrastination and self-regulation (-0.266) and self-esteem (-0.408) of female students (P<0.01). Also, there was a significant and negative correlation between students' academic procrastination and cognitive strategy (r =- 0.321, P < 0. 01) and meta-cognitive strategy (r = -0.117, P<0.05). The results of regression analysis showed that the self-regulation (β = -0.23) and self-esteem (β = -0.38) predicted significantly the students’ academic procrastination (P <0.01).
Conclusion: The instruction of self-regulation strategies and increasing the self-esteem of female students may reduce their academic procrastination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • self-regulation
  • procrastination
  • self- esteem
  • female students
اصغری، زهرا. (1393). نقش پیش­بینی کنندگی عزت­نفس و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی در اهمال­کاری تحصیلی دانش­آموزان دبیرستانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.
بیابانگرد، اسماعیل. (1384). «رابطه میان عزت‌نفس، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان سال سوم دبیرستان­های تهران». مطالعات روان­شناختی، 1(5،4)، 18-5.
بخشی، زهره. (1395). تأثیر آموزش عزت­نفس با رویکرود شناختی رفتاری بر انگیزش و تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دختر دوره دوم متوسطه مدارس شبانه­روزی شهر بیرجند. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه بیرجند.
بدری گرگری، رحیم و حسینی، فریبا. (1389). «بررسی رابطه باورهای انگیزشی و راهبردی یادگیری خودتنظیمی با تعلل­ورزی دانشجویان دانشگاه تبریز». مجله تازه­ها و پژوهش­های مشاوره، 9(36)، 126-111.
پناهی، ندا. (۱۳۹۵). بررسی اثربخشی فراشناخت و آموزش حل مسئله در بهبود تعلل­ورزی و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل. سومین کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی، استانبول- کشور ترکیه، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا.
تمنایی­فر، محمدرضا و قاسمی، المیرا. (1396). «تبیین اهمال­کاری تحصیلی بر اساس صفات شخصیت و مهارت مدیریت زمان». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 229-223.
جوادی، فرشته. هاشمی رزینی، هادی. هاشمی رزینی، سعداله. (1394). «روابط تعلل ورزی تحصیلی با راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و پیشرفت تحصیلی». فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 6(1)، 207-193.
جوکار، بهرام و دلاورپور، محمدآقا. (1386). «رابطه تعلل­ورزی آموزشی با اهـداف پیشـرفت». مجله اندیشه­های نوین تربیتی، 3(4)، 80-61.
درتاج، فریبرز و افشاریان، ندا. (1395). «ارزیابی ساختار عاملی پرسشنامه‌ی راهبردهای انگیزشی برای یادگیری در دانش‌آموزان ایرانی». فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 6(23)، 43-23.
دمشقی آسایش، سلیمان؛ یکه فلاح، محمد و یکه فلاح، مصطفی. (۱۳۹۵). اثربخشی درمان فراشناختی در بهبود تعلل­ورزی: مطالعه­ی تک موردی. چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان­شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
دولتی، راحله. (1391). شناسایی تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر تعلل‌ورزی و خودپنداره تحصیلی دانش­آموزان دختر پایه اول متوسطه شهر فامنین. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی. دانشگاه بوعلی سینا.
رستم­اوغلی، زهرا؛ موسی­زاده، توکل؛ رضازاده، بابک و رستم­اوغلی، سهیلا. (1392). «نقش تعلل­ورزی، خودتنظیم­گری و باورهای فراشناختی در پیش­بینی ناگویی خلقی دانش­آموزان دختر دوره متوسطه». مجله روان­شناسی مدرسه، 2(3)، 80-76.
رئوف، کوثر. (1395). مدل یابی تأثیر کمال­گرایی بر اهمال­کاری تحصیلی با بررسی نقش واسطه­ای خودکارآمدی تحصیلی، عزت­نفس و خودناتوان­سازی تحصیلی در مدارس شهر بابلسر. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه الزهرا.
سعیداوی، جاسم؛ جهاندوست، کاظمیه؛ شیخی سعید، رضا و مرمزی، مسعود. (۱۳۹۴). بررسی اثربخشی آموزش تکنیک­های شناختی- رفتاری بر کاهش تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دارای افت تحصیلی مقطع متوسطه اهواز. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان­شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، موسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
سلیمان­نژاد، اکبر و فرجی قناتی، مریم. (1383). مؤلفه‌های فراموش شده تعلیم‌وتربیت، تفکر انتقادی، منبع کنترل، خودتنظیمی. تهران: انتشارات میرفتاح.
سیرویی نژاد، عادل. (1395). پیش­بینی تعلل­ورزی تحصیلی براساس جو کلاس درس و باورهای خودکارآمدی در میان دانشجویان دانشکده علوم پزشکی سیرجان در سال تحصیلی 94-93. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه پیام نور استان فارس.
سیف، علی‌اکبر. (1394). روان­شناسی پرورشی نوین، (ویرایش هفتم). تهران: دوران.
شیخ­الاسلامی، علی. (1395). «پیش­بینی اهمال­کاری تحصیلی بر اساس راهبردهای شناختی، راهبردهای فراشناختی و اضطراب امتحان در دانشجویان». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری،4(6)، 86-81.
شیرازی تهرانی، علیرضا. (1381). بررسی رابطه باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر و پسر دبیرستان‌های شهر اصفهان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه اصفهان.
عابدی، صمد؛ سعیدی­پور، بهمن؛ صیف، محمدحسن و فرج­اللهی، مهران. (1394). «مدل علّی پیش‌بینی راهبردهای یادگیری خودتنظیمی دانشجویان دانشگاه پیام نور: نقش باورهای هوشی، خودکارآمدی تحصیلی و اهداف پیشرفت». آموزش و ارزشیابی، 8(32)، 39-19.
عالیپور بیرگانی، سیروس؛ محمدزاده شهریاری، بهاره و شهنی ییلاق، منیجه. (۱۳۹۴). رابطه بین عدم تحمل ناکامی و خودتنظیمی با تعلل­ورزی تحصیلی دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز سال 93-94. سومین کنفرانس ملی روان­شناسی و علوم رفتاری، تهران، موسسه اطلاع‌رسانی نارکیش.
عزیزپور شمعلو، امیرابوالفضل و ولیزاده شفق، شهاب. (۱۳۹4). بررسی اثربخشی فراشناخت و آموزش حل مسئله در بهبود تعلل­ورزی و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان­شناسی آسیب­های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
عسگری، فریبا؛ میرزایی، مریم؛ تبری، رسول. کاظم نژاد لیلی، احسان. (1395). «بررسی وضعیت ابعاد عزت‌نفس در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان». پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۸ (۲)، ۱۸-۲۶.
فتحی، آیت­اله؛ فتحی آذر، اسکندر؛ بدری گرگری، رحیم و میرنسب، محمود. (1394). «اثربخشی آموزش راهبردهای کاهش تعلل­ورزی تحصیلی در تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان متوسطه شهر تبریز». نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 8(30)، 57-45.
قلائی، بهروز و یعقوبی، ابوالقاسم. (1392). «بررسی رابطه ابعاد شخصیتی و عزت­نفس با تعلل­ورزی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه فرهنگیان». فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 2(7)، 76-71.
کاظمی، مصطفی؛ فیاضی، مرجان و کاوه، منیژه. (1389). «بررسی میزان شیوع تعلل و عوامل مؤثر بر آن در بین مدیران و کارکنان دانشگاه». پژوهشنامه مدیریت تحول، 2(4)، 42-54.
گلستانی­بخت، طاهره و شکری، مهناز. (1392). «رابطه تعلل­ورزی (اهمال­کاری) تحصیلی با باورهای فراشناختی». دوفصلنامه علمی-پژوهشی شناخت اجتماعی، 2(3)، 93-89.
محمدزاده، بهاره. (1394). رابطه علی باورهای غیرمنطقی و عدم تحمل ناکامی با تعلل­ورزی تحصیلی با میانجی­گری خودکارآمدی تحصیلی، خودتنظیمی و عزت­نفس در دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه چمران اهواز.
مشتاقی، سعید و مویدفر، همام. (1396). «نقش مؤلفه‌های سرمایه روان‌شناختی (امید، تاب­آوری و خودکارآمدی) و جهت­گیری اهداف پیشرفت در پیش­بینی اهمال­کاری تحصیلی دانشجویان». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 67-61.
میرزابیگی، مرتضی. (1394). نقش باورها و حالت فراشناختی در تعلل­ورزی تحصیلی دانش­آموزان دوره­ی متوسطه دوم شهرستان زاوه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه بیرجند.
هاشمی، تورج؛ ماشینچی عباسی، نعیمه و بدری، رحیم. (1391). «نقش جهت­گیری هدف، خودکارآمدی خودتنظیم­گری و شخصیت در تعلل­ورزی». روانشناسی معاصر، 1(24)، 73-84.
هرمزی­نژاد؛ معصومه؛ شهنی ییلاق، منیجه و نجاریان، بهمن. (1379). «رابطه ساده و چندگانه عزت‌نفس، اضطراب اجتماعی و کمال‌گرایی با ابراز وجود در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز». مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 7(3،4)، 50-29.
هلیر، رجینا؛ رابینسون، کارول و شرودد، فیلیپس. (1997). مهارت‌های مطالعه برای یادگیری مؤثر. ترجمه منصور بیرامی، تورج هاشمی و فرهاد محمدی (1387). تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
یعقوبی، ابوالقاسم؛ محققی، حسین؛ امیری، لادن و اسفندیاری، کیوان. (1394). «رابطه بین نگرش نسبت به سوءمصرف با باورهای غیرمنطقی و اهمال کاری تحصیلی». فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، 9(36)، 12-9.
یعقوبی، ابوالقاسم؛ قلائی، بهروز؛ رشید، خسرو و کردنوقابی، رسول. (1394). «عوامل مرتبط با تعلل­ورزی تحصیلی». فصلنامه روان­شناسی تربیتی، 11(37)، 167-161.
یعقوبی، ابوالقاسم؛ محققی، حسین؛ جعفری، مجید و یاری­مقدم، نفیسه. (1392). «تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر ادراک شایستگی و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پسر پایه اول متوسطه در درس زبان انگلیسی». اندیشه­های نوین تربیتی، 9(1)، 163-155.
یوسف­زاده، محمدرضا؛ یعقوبی، ابوالقاسم و رشیدی، معصومه. (1391). «تأثیر آموزش مهارت­های فراشناختی بر خودکارآمدی دانش­آموزان دختر دوره متوسطه». مجله روان­شناسی مدرسه، 1(3)، 125-118.
Butler, D. L. & Winne, P. H. (1995). “Feedback and self-regulated learning: A theoretical synthesis”. Review of educational research, 65(3), 245-281.
Cold Berger, L. & Breznitz, S. (1993). Hand book of stress: Theorical and clinical aspects. Free Press: Advision of MacmillanInc.
Collins, K. M., Onwuegbuzie, A. J. & Jiao, Q. G. (2008). “Reading ability as a predictor of academic procrastination among African American graduate students”. Reading Psychology, 29(6), 493-507.
Duru, E. & Balkis, M. (2014). “The roles of academic procrastination tendency on the relationships among self doubt, self esteem and academic achievement”. Egitim ve Bilim, 39(173), 274-287.
Grunschel, C. Schwinger, M., Steinmayr, R. & Fries, S. (2016). “Effects of using motivational regulation strategies on students' academic procrastination, academic performance, and well-being”. Learning and Individual Differences, 49, 162-170.
Kandemir, M. (2014). “Reasons of academic procrastination: Self-regulation, academic self-efficacy, life satisfaction and demographics variables”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 188-193.
Pintrich, P. R. & DeGroot, E.V. (1990). “Motivational and self-regulated learningcomponents of classroom academic performance”. Journal of Educational Psychology, 82, 33-40.
Pintrich, P.R. (2004). The role of goal orientation in self-regulated learning. In M. Boekaerts, P.R. Pintrich & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (pp.451-502). San Diego, CA: Academic press.
Shraw, G., Wadkins, T., & Olafson, L. (2007). “Doing the things we do: A grounded theory of academic procrastination”. Journal of Educational psychology, 99(1), 12-25.
Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). “Academic procrastination: Frequency and cognitive-behavioral correlates”.Journal of counseling psychology, 31(4), 503-510.
Silverstone, P. H. (1991). “Low self‐esteem in different psychiatric conditions”. British Journal of Clinical Psychology, 30(2), 185-188.
Steel, P. (2007). “The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure”.Psychological bulletin, 133(1), 65-94.
Zimmerman, B. J., & Pons, M. M. (1986). “Development of a structured interview for assessing student use of self-regulated learning strategies”. American educational research journal, 23(4), 614-628.
Zimmerman, B. J. (1990). “Self-regulating academic learning and achievement: The emergence of a social cognitive perspective”. Educational psychology review, 2(2), 173-201.