نقش هیجان‌پذیری و جو عاطفی خانواده در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه رازی

2 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

3 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

4 دانشجویی دکتری روانشناسی عمومی دانشگاه رازی

چکیده

هدف: مفهوم درگیری تحصیلی، از جمله مفاهیمی است که توسط پژوهشگران مختلف در حوزه تعلیم و تربیت به‌کار برده شده است و پژوهش­های اخیر از آن با واژه اشتیاق یادگیری یاد می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند عواطف مثبت و جو عاطفی خانواده با مولفه‌های اشتیاق یادگیری مرتبط است. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش هیجان پذیری و جو عاطفی خانواده در پیش بینی اشتیاق تحصیلی دانش­آموزان بود.
روش: طرح این پژوهش، طرح مقطعی- توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم شهر اهواز که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تحصیل می­باشند تشکیل می­دهند (3300=n) نمونه پژوهش 380 نفر از دانش­آموزان شهر اهواز بود که به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. بدین صورت که در ابتدا شهر اهواز به چهار جهت (شمال، جنوب، شرق و غرب) تقسیم شد و سپس از هر جهت دو دبیرستان و از هر دبیرستان سه کلاس و از هر کلاس 16 نفر انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه جو عاطفی هیل برن، فهرست عواطف مثبت و منفی (PANAS)، پرسشنامه اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری استفاده شد.  یافته­ها  به کمک نرم‌افزار  Spss 19و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیری به شیوه گام به گام انجام شد.
یافته­ها: بین عواطف مثبت و جو عاطفی خانواده با اشتیاق تحصیلی، رابطه مثبت و معنی‌دار و بین عواطف منفی و اشتیاق تحصیلی رابطه منفی وجود داشت001/0≥ P. نتایج رگرسون چندمتغیری نشان داد که هیجان پذیری و جو عاطفی خانواده پیش­بینی­ کننده­های مناسبی برای اشتیاق تحصیلی می­باشند 001/0≥ P.
نتیجه­گیری: بنابراین، با تقویت هیجان­پذیری مثبت و ارتقای جو عاطفی مثبت و سازنده­ی خانوادگی این احتمال وجود دارد که اشتیاق تحصیلی دانش آموزان نیز افزایش یابد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of emotionality and affective atmosphere of family in prediction of Students' Educational Engagement

نویسندگان [English]

  • khodamorad momeni 1
  • moslem abbasi 2
  • zabih pirani 3
  • mohammad javad beyghiyan 4
چکیده [English]

Objective: The educational enthusiasm concept, is one of the concepts that were used by researchers in the field of education and training. Recent research refers to it as educational engagement. Research’s showed that positive affects and families affective atmosphere is related to factors of educational engagement. So, the aim of this study was to examine the role of emotionality and families affective atmosphere in prediction of students educational engagement.
Method: this was a cross-sectional and correlational design. The study population included all female students of Ahwaz high school who were studied in 1394-95 educational year(n=3300). The study sample include 380 student who were selected using multistage cluster sampling. At first, the ahwaz city divided into 4 orient(north, east, west, south) and then 2 school of each orient and  3 class of each school and 16 students of each class were selected. To collect data, Hill burn’s affective atmosphere questionnaire, Positive and negative affect schedule, affective, cognitive and behavioral engagement questionnaire were used. Data were analyzed using SPSS-19 software and Pearson’s correlation coefficient and step-by-step multivariate regression.
Results: There was a positive and significant relation between positive affect and families affective atmosphere and educational engagement. And also there is a negative and significant relation between negative affect and educational engagement. Results of multivariate regression showed that emotionality and families affective atmosphere a Good predictors of educational engagement.
Conclusion: so, by improving positive emotionality and positive affective atmosphere of family, It is likely that increases students' educational engagement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotionality
  • Affective atmosphere of family
  • educational engagement
بخشی­پور، عباس، و دژکام، محمود. (1384). «تحلیل عاملی مقیاس عاطفه مثبت و منفی». مجله روانشناسی، 36، 351-365.
بشارت، محمدعلی. (1387). بررسی ویژگی­های روانسنجی نسخه فارسی فهرست عواطف مثبت و منفی. گزارش پژوهشی، دانشگاه تهران.
پیرانی، ذبیح. (1394). «نقش سیستم­های فعالساز/ بازداری رفتاری و اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری در پیش­بینی فرسودگی تحصیلی». مجله­یروان­شناسیمدرسه، 4 (3)، 22-7.
سماوی، سید عبدالوهاب؛ ابراهیمی، کلثوم و جاودان، موسی. (1395). «بررسی رابطه درگیری­های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش با پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس». دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4 (7)، 71-92.
حقیقی، جمال؛ شکرکن، حسین و موسوی شوشتری، مژگان. (1381). «بررسی رابطه جو عاطفی خانواده با سازگاری دانش­آموزان دختر پایه­ی سوم مدارس راهنمایی اهواز». مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 9 (3 و 4)، 79-108.
دلاور، علی. (1390)؛ مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: چاپ چهارم، انتشارات رشد.
رحیمی، معصومه؛ واعظ­فر، سید سعید و جایروند، حمداله. (1394). «رابطه ساده و چندگانه قدرت تحمل ابهام و جوعاطفی خانواده با خلاقیت شناختی». فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5 (2)، 147-164.
رضایی، اکبر (1395). «رابطه باورهای معرفت شناختی، هیجان­های تحصیلی و خودکارآمدی با رویکرد یادگیری سطحی و عمقی دانشجویان». دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4 (6)، 60-80.
رستم اوغلی، زهرا و خشنودنیای چماچایی، بهنام. (1392). «مقایسه­ی وجدان تحصیلی و فرسودگی تحصیلی در دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری». مجله ناتوانی­های یادگیری، شماره 3 (2)، 37-18.
زغیبی قناد، سیمین. (1392). رابطه‌ی علّی هیجان­های پیشرفت و انگیزش تحصیلی با اشتیاق تحصیلی با میانجی‌گری سرسختی تحصیلی در دانش­آموزان دختر دبیرستانی شهر دزفول. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
شکری، مهدی. (1394). مقایسه اشتیاق تحصیلی، خلاقیت هیجانی و خودکارآمدی تحصیلی در بین دانش آموزان تیزهوش دختر و پسر مدارس شهر اردبیل. پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
عابدی، احمد؛ معماریان، آذین دخت؛ شوشتری، مژگان و گلشنی منزه، فرشته. (1393)؛ «بررسی اثربخشی مداخلات چند بعدی شناختی – رفتاری مارتین بر میزان عملکـرد تحصیلی دانش­آموزان دختـر دبیرستان­های شهر اصفهان». فصلنامه روانشناسی تربیتی، 32 (10)، 93-79.
قربان جهرمی، رضا؛ حجازی، الهه؛ اژه­ای، جواد و خدایاری­فرد، محمد. (1392). «بررسی نقش میانجی اهداف پیشرفت در رابطه بین نیاز به خاتمه و درگیری شناختی: اثر بافت تعلل ورزی». دوفصلنامه علمی- پژوهشی شناخت اجتماعی، 2 (4)، 99-87.
ناهیدی، مـرضیه. (1390). بررسی رابطة جو عاطفی خانواده با شکل­گـیری ویژگی­های شخصیتی سخت­رویی و خودشکوفایی نوجوانان، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
Archambault, I.; Janosz, M.; Fallu, J. S. and Pagani L. S. (2009). “Students engagement and its relationship with early high school dropout”. Journal of Adolescence, 32: 651-670.
Chu, A. C. and Chol, J. N. (2012). “A preliminary study of worry and metacognition in hypochondriasis”. Clinical Psychology and Psychotherapy, 6: 96-101.
Chu, A. C. and Chol, J. N. (2005). “Rethinking procrastination: Positive effects of active procrastination behavior on attitudes and performance”. Journal of Social Psychology, 145: 245-264.
Chun, H. and Dickson, G. (2011). “A Pschoeolgical Model of Acadmic performance among hispanisadolescents”. Journal youth adolesents, 40: 1581-1594.
Clark, L. A. and Watson, D. (1991). “General Affective Dispositions in Physical- and Psychological Health”, In C. Synder, and D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of Social and Clinical Psychology (pp. 221_245), New York, Ny: Permagon Press
Effert, B. and Ferrari, J. R. (1989). “Decisional procrastination: Examining personality correlates”. Journal of Social Behavior Psychologist, 23, 207-217.
Eisenberg, N. and Fabes, R.A. (2010). “Contemporaneous and longitudinal prediction of children sympathy from dispositional regulation and emotionality”. Developmental Psychology, 34: 910-924.
Finn, J. D. and Rock, D. A. (1997); “Academic success among students at risk for school failure”. The Journal of Applied Psychology, 82: 221-234.
Gomez, R.; Cooper, A. and Gomez, A. (2000). “Susceptibility to positive and negative mood states: test of Eysenck's, Gray's and Newman's theories”. Personality and Individual Differences, 29: 351-365.
Goodenow, C. (1993). “The psychological sense of school membership among adolescents: Scale development and educational correlates”. Psychology in the Schools, 30: 79-90.
Gray, J. A. (1970). “The Psychophysiological Basis of Introversion–Extraversion”, Behavioral Research Therapy, 8: 249-266.
Gross, I. M. (2011). Predictors of academic achievement and failure among low-income urban African-American adolescents: An ecological perspective, Loyona University Chicago, http//.ecomons.luc.edu/luc_theses/498.
Gunuc, S. and Kuzu, A., (2015). “Student engagement scale: development, reliability and validity”. Assessment & Evaluation in Higher Education, 40(4): 587-610
Harris, B.H. (2009). “A child with ADHD, convergences of Rorschach data and case material”. Journal of Infant, child, and adolescent psychotherapy. 5: 499-517.
Hill, N. E. and Craft S. A. (2003). “Parent-school involvement and school performance: Mediated pathways among socioeconomically comparable African American and Euro- American families”. Journal of Educational Psychology, 95: 74-83.
Huang, C. (2011). “Self-concept and academic achievement: A meta-analysis of longitudinal relations”. Journal of School Psychology, 49: 505-528.
Isaksen, S. G. and Ekvall, G. (2010). “Managing for innovation: The two faces of tension within creative climates”. Creativity and Innovation Management, 19(2): 73-88.
Jennifer, L. and Patterson, C. J. (2009). “Delinquency, Victimization, and substance use among Adolescents”. Journal of Family Psychology, 20, 3: 526-530.
Johnson, D. and Slaney, R.B. (1996). Perfectionism: Scale Development and a study of Perfectionistic Clients in Counseling. Journal of College Student Development, 37(1): 29-41.
Judge, T. A. (1993). “Does Affective Disposition Moderate the Relationship Between Job Satisfaction and Voluntary Turnover?”. Journal of Applied Psychology, 78: 395-401.
Kennedy, C.; Kools, S.; Kong, SK.; Chen, JL.; Franck, L. and Wong, TK. (2004). “Behavioral, emotional and family functioning of hospitalized children in China and Hong Kong”. International Nursing Review, 51(1): 34-46.
Khoroushi, P.; Nili, M. R. and Abedi, A. (2014). “Relationship between “Cognitive and Emotional Engagement of Learning” and “Self-Efficiency” of Students; Farhangian University of Isfahan”. Bimonthly of Education Strategies in Medical Sciences, 7(4): 229-234.
Klassen, R.M; Krawchuk L.L.; Lynch S.L. and Rajani S. (2008). “Procrastination and motivation of undergraduates with learning Disabilities”. Reaserch and practice, 23(3): 137-147.
Kuh, G.D. and Umbach, P.D. (2005). “College and Character: Insights from the National Survey of Student Engagement”. New Directions for Institutional Research. 122: 37-54.
Kuh, G.D.; Kinzie, J.; Schuh, J.H. and Whitt, E.J. (2006). “Never Let It Rest: Lessons about Student Success from High-Performing Colleges and Universities. Change”. The Magazine of Higher Learning, 37(4): 44-51.
Larsen, R.J. and Ketelaar, T. (1989). “Extraversion, Neuroticism and Susceptibility to Positive and Negative Mood Induction Procedures”, Personality and Individual Differences, 10: 1221-1228.
Larson, R.W. and Walker, K.C. (2013). “Dilemmas of practice: Challenges to program quality encountered by youth program leaders”. American Journal of Community Psychology, 45: 338-349.
Maltby, J.; Macaskill, A. and Gillett, R. (2007). “The cognitive nature of forgiveness: Using cognitive strategies of primary appraisal and coping to describe the process of forgiving”. Journal of Clinical Psychology, 63(6): 555-566.
McKean, K.J. (1994). “Using multiple risk factors to assess the behavioral, cognitive, and affective effects of learned helplessness”. The Journal of Psychology, 128 (2): 177-183.
Miller, R.B.; Greene, B.A.; Montalvo, G.P.; Ravindran, B. and Nichols, J.D. (1996). “Engagement in academic work: The role of learning goals, future consequences, pleasing others, and perceived ability”. Contemporary Educational Psychology, 21: 388-422.
Niemiec, C.P.; Lynch, M.F.; Vansteenkiste, M.; Bernstein, J.; Deci, E.L. and Ryan, R.M. (2014). “The antecedents and consequences of autonomous self-regulation for college: a self- determination theory perspective on socialization”. Journal of Adolescence, 26: 761-775.
Parkes, K. R. (1990). “Coping, Negative Affectivity, and the Work Environment: Additive and Interactive Predictors of Mental Health”, Journal of Applied Psychology, 75: 399-409.
Pekrun, R.; Goetz, T.; Daniels, L. M.; Stupnisky, R. H. and Perry, R. P. (2010). “Boredom in achievement settings: Exploring control value antecedents and performance outcomes of a neglected emotion”. Journal of Educational Psychology, 102, 531-549.
Pekrun, R.; Goetz, T.; Frenzel, A. C.; Barchfeld, P. and Perry, R. P. (2011). “Measuring Emotions in students' Learning and Performance: The achievement emotions questionnaire (AEQ)”. Contemporary Educational Psychology, 36(1): 36-48.
Pietarinen, J.; Soini, T. and Pyha lto, K., (2014). “Students’ emotional and cognitive engagement as the determinants of well-being and achievement in school”. International Journal of Educational Research, 67, 40-51.
Pietarinen, J.; Soini, T. and Pyhalto, K. (2014). “Students emotional and cognitive engagement as the determinants of well-being and achievement in school”. International Journal of Educational Research, 67, 40-51.
Selcuk, G. S.; Caliskan, S. and Erol, M. (2007). “The Effect of gender and grade levels on Turkish.physics teacher candidates’ problem solving Strategies”. Journal of Turkish since education, 4(2), 10-19.
Shaw, J. D.; Duffy, M. K.; Jenkins, G. D. and Gupta, N. (2003). “Positive and Negative Affect, Signal Sensitivity and Pay Satisfaction”, Journal of Management, 25, 189-197.
Silburn S.; Zubrick S.; De Maio J.; Shepherd C.; Griffin J. and Mitrou F. (2006). The Western Australian Aboriginal Child Health Survey: Strengthening the capacity of Aboriginal children, families and communities. Perth: Curtin University of Technology and Telethon Institute for Child Health Research.
Spector, P.E.; Zapf, D.; Chen, P.Y. and Frese, M. (2000). “Don’t Throw Out the Baby with the Bath Water: The Role of Negative Affectivity in Reports of Job Stressors and Strains”, Journal of Organizational Behavior, 21: 79-95.
Stoever, S. (2004). Multiple predictors of college adjustment and academic performance for undergraduates in their first semester. Dissertation Prepared for The Degree of Doctor of Philosophy, University of North Texas, May.
Walker, R., shepherd, C. (2006). strengthening aboriginal family functioning: what works and why? Telethon institute for child health research.
Wang, M.T.; Chow, A.; Hofkens, T. and Salmela-Aro, K. (2015). “The trajectories of student emotional engagement and school burnout with academic and psychological development: Findings from Finnish adolescents”. Learning and Instruction, 36: 57-65.
Wang, M.T. and Holcombe, R. (2010). “Adolescents perceptions of classroom environment, school engagement, and academic achievement”. American Educational Research Journal, 47, 633-662.
Wang, M.T.; Willett, J.B. and Eccles, J.S. (2011). “The assessment of school engagement: Examining dimensionality and measurement invariance by gender and race/ethnicity”. Journal of School Psychology, 49: 465-480.
Watson, D.; Clark, L.A. and Tellegen, A. (1988). “Development and Validation of Brief Measures of Positive and Negative Affect: The PANAS Scales”, Journal of Personality and Social Psychology, 54: 1063-1070
Watson, D.; Pennebaker, J.W. and Folger, R. (1987). “Beyond Negative Affectivity: Measuring Stress and Satisfaction in the Workplace”, Journal of Organizational Behavior Management, 8: 141-157.