طراحی بسته آموزشی کارکردهای اجرایی و ارزیابی اثربخشی آن بر پیشرفت تحصیلی دانش‌‌‌آموزان دیرآموز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشیار گروه روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

3 استاد گروه روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و اجرای بسته‌ی آموزشی کارکردهای اجرایی و تعیین اثربخشی آن بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دیرآموز پایه‌‌‌ی سوم ابتدایی انجام شد.
روش: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون - پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. در طراحی و تدوین بسته‌ی آموزشی، 10 بازی آموزشی نرم‌افزاری و10بازی آموزشی مداد-کاغذی برای کارکردهای اجرایی توجه، حافظه‌ی کاری، بازداری، سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی تهیه شد. به‌منظور بررسی تأثیر این بسته‌ی آموزشی بر پیشرفت تحصیلی، 34 دانش‌آموز دیرآموز به‌روش نمونه‌گیری ترکیبی از مدارس ابتدایی در سال تحصیلی 94-93، انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (18 نفر) و کنترل (16 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به‌مدت بیست جلسه‌ی70 دقیقه‌ای مورد آموزش قرار گرفت. داده‌های به‌دست آمده از آزمون های هوشی ریون و پیشرفت تحصیلی خواندن، املاء و ریاضی، با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد، آموزش بسته‌ی کارکـردهای اجرایی توانسته در بهـبود پیشرفت تحـصیلی دانـش‌آموزان دیرآموز به‌طور معناداری مؤثر واقع شود. این بهبودی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دیرآموز، به‌ترتیب در دروس خواندن، املاء، ریاضی مشاهده شد. با کنترل هوش و سن، از میزان تأثیر مداخله‌ی کارکردهای اجرایی بر درک مطلب کاسته شد، به‌طوری‌که تفاوت معناداری بین میانگین‌های آزمون درک مطلب آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش در مجموع اثربخشی بسته‌ی آموزشی کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دیرآموز پایه‌‌‌ی سوم ابتدایی را تأئید کرد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing and Implementing an Educational Package for Training Executive Functions and its Effectiveness on underachiever pupils' Academic Achievement

نویسندگان [English]

  • marzeyeh aziziyan 1
  • hassan asadzadeh 2
  • hamid alizadeh 3
  • fariborz dortag 3
  • esmail sadipour 2
چکیده [English]

Objective: The purpose of this research was to developing and implementing of aneducational Package for training executive functions and examining its effectiveness on academic achievement of third-grade underachiever pupils.
Method: The research method was experimental with pre-test and post-test and follow up with the control group. The educational package included 10 software games and also 10 games with pencil-paper content. Educational training for executive functions, attention, working memory, inhibition, organizing and planning was prepared. For any executive function, 2 educational game pencil-paper and 2 software game were considered. In order to investigate the effectivness of the training package on academic achievement of 34 underachiever pupils from elementary school to pick random sampling method and were randomly divided into two experimental and control groups. The experimental group was trained for 20 sessions (70 minutes each session). The data were analyzed using variance with repeated measures and analysis of covariance.
Results: The results showed that training packageof executive functions could be effective in improving academic achievement of the subjects. The improvement in the subject of reading, spelling, and math was the least improvement, seen in reading comprehension. By controlling the age and intelligence, executive function of the impact of the intervention on reading comprehension decreased, so that there was no significant statistical difference between the average reading comprehension test of experimental and control groups.
Conclusion: Thus, it can be concluded that training package designed for executive functions could improve student achievement in lessons on reading, spelling and math are effective and lead to decreased academic distance between normal pupilsand underachiever pupils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Training Executive Functions
  • Underachievers
  • Academic achievement
  • reading
  • spelling
  • math

مراجع

آقابابایی، سارا. (1389). اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی (حافظه فعال و بازداری پاسخ) بر بهبود کارکردهای اجرایی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری املاء پایه سوم دبستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روان شناسی. دانشگاه اصفهان.
اسدزاده، حسن. (1388). «رابطه‌ی ظرفیت حافظه‌ی فعال و عملکرد تحصیلی میان دانش‌آموزان پایه‌ی سوم راهنمایی شهر تهران». فصل­نامه تعلیم و تربیت، دوره 97، 53-69.
اصفهانیان، نامیه؛ وفایی، مریم. (1386). ارتباط میان کنش‌های اجرایی حافظه‌ی فعال و توانایی ریاضی در کودکان. جهاد دانشگاهی. سمپوزیوم نوروسایکولوژی ایران.
حکیمی‌راد، الهام. (1393). طراحی برنامه آموزشی بازداری پاسخ و بررسی اثربخشی آن در مقایسه با برنامه آموزش حافظه فعال بر نشانه‌های اختلال و مهارتهای اجتماعی کودکان بیش فعال. پایان نامه دکتری روان شناسی کودکان استثنایی. دانشگاه تهران.
خدایی، نغمه؛ عابدی، احمد و آتش­پور، حمید. (1389). «اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی». مجله یافته­های نو در روان­شناسی. 5، 17.
سعدی­پور (بیابانگرد)، اسماعیل. (1393) روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، ویراست دوم. نشر دوران.
علیزاده، حمید. (1385). «رابطه کارکردهای اجرایی عصب- روانشناختی با اختلالهای رشدی». تازه‌های علوم شناختی. 8، 4، 70-57.
عزیزیان، مرضیه و عابدی، محمدرضا. (1384). «ساخت و هنجاریابی آزمون تشخیصی سطح خواندن برای دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی». فصل نامه اندیشه و رفتار. سال یازدهم. شماره 4، 387-379.
عزیزیان، مرضیه. (1396). طراحی و تدوین بسته‌ آموزشی کارکردهای اجرایی و تعیین اثربخشی آن بر پیشرفت تحصیلی و خود تنظیمی‌در دانش‌آموزان دیرآموز. رساله دکتری روان­شناسی تربیتی. دانشگاه علامه طباطبائی.
محمد اسماعیل، الهه؛ هومن، حیدرعلی. (1381). «انطباق و هنجاریابی آزمون ریاضیات ایران کی مت». فصل­نامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. سال دوم. شماره 4، 332-323.
مشهدی، علی. (1388). بررسی کنش‌های اجرایی و تأثیر شیوه‌های درمانگری (دارودرمانی و تاثیر آموزش کارکردهای اجرایی و ترکیب آنها) در افزایش کنش‌های اجرایی و کاهش نشانه‌های بالینی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی. رساله دکتری روان‌شناسی. دانشگاه تربیت مدرس.
مولوی، حسین. (1387). راهنمای عملی spss , amos در علوم رفتاری. اصفهان: انتشارات: پویش اندیشه.
میرمهدی، سیدرضا؛ علیزاده، حمید و سیف نراقی، مریم. (1388). «تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضی و خواندن دانش‌آموزان دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری ویژه». مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(1)، 12-1.
نریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل؛ زاهدبابلان، عادل و ابوالقاسمی، عباس. (1392). «مقایسه اثربخشی آموزش کنش‌های اجرایی و بازی درمانی در بهبود حافظه کاری، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مبتلا به نارسایی حساب». مجله روانشناسی بالینی، 5(4)، 16-1.
هاشمی‌رزینی، هادی. (1392). طراحی و اعتباریابی برنامه آموزش کارکردهای اجرایی و اثربخشی آن بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان اتیستیک با عملکرد بالا، رساله دکتری روانشناسی کودکان استثنایی، دانشگاه تهران.
Alloway, T. P. (2010). “Working memory and executive function profiles of individuals with borderline intellectual functioning”. Journal of Intellectual Disability Research. 54(5): 448-456.
Au, Alma. M.L.; Lam, R.; Teng, Y.; Lau, K. M.; Lai. M. K.; Chan. C. H. and Leung, P. (2011). “The relevance of executive functioning to academic performance in Hong Kong adolescents”. International Journal of Disable Human Development, 10(3): 179-185.
Best, J. R.; Miller, P. H. and Naglieri, J. A. (2011). “Relations between executive function and academic achievement from ages 5 to 17 in a large, representative national sample”. Learning and Individual Differences, 21(4): 327-336.
Bierman, K. L.; Nix, RL.; Greenberg, MT.; Blair, C.; Domitrovich, C. E. (2008). “Executive functions and school readiness intervention: Impact, moderation, and mediation in the Head Start REDI program”. Developmental Psycho-pathology. 20(3): 821-843.
Blair, C.; Raver, C. C. and Berry, D. J. (2014). “Two Approaches to Estimating the Effect of Parenting on the Development of Executive Function in Early Childhood”. Developmental Psychology. 50 (2): 554-565.
Blair, C. and Razza, R. (2007). “Relating effort full control, executive function, and false belief understanding to emerging math and literacy ability in kindergarten”. Child Development, 78 (2): 647-63.
Bull, R. and Scerif, G. (2001). “Executive functioning as a predictor of children’s mathematics ability: Inhibition, switching, and working memory”. Developmental Neuropsychology, 19: 273-293.
Cragg, L. N. and Gilmore, C. (2014). “Skills underlying mathematics: The role of executive function in the development of mathematics proficiency”. Trends in Neuroscience and Education. 3(2): 63-68.
Goldstein, S. and Naglieri, J. A. (2014). Handbook of Executive Functioning. Springer, New York: Heidelberg Dordrecht London.
Jankowska, A.; Bogdanowicz, M. and Shaw, S. (2012). “Strategies of memorization & their influence on the learning process among individuals with borderline intellectual function”. Neuropsychologica ACTA. Vol. 10, No. 2: 271-290.
Jordan, N. C.; Glutting, J. and Ramineni, C. (2010). “The importance of number sense to mathematics achievement in first and third grades”. Learning and Individual Differences, 20: 82-88.
Kirk, H. E.; Gray, K.; Riby, D. M. and Cornish K. M. (2015). “Cognitive training as a resolution for early executive function difficulties in children with intellectual disabilities”. Research in Developmental Disabilities. 38: 145-160
Klingberg, T.; Fernell, E.; Olesen, P. J.; Johnson, M.; Gustafsson, P.; Dahlström, K., et al. (2005). “Computerized training of working memory in children with ADHD: A randomized, controlled trial”. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 44: 177-186.
Lan, X.; Legare, C. H.; Ponitz, C. C.; Li. S. and Morrison, F. J. (2011). “Investigating the links between the subcomponents of executive function and academic achievement: A cross-cultural analysis of Chinese and American preschoolers”. Journal of Experimental Child Psychology, 108: 677-692.
Latzman, R. D.; Elkovitch, N.; Young, J. and Clark, L. A. (2010). “The contribution of executive functioning to academic achievement among male adolescents”. Journal of Clinical Experimental Neuro-psychology, 32: 455-462.
Meyer, M. L.; Salimpoor, V. N.; Wu, S. S.; Geary, D. C. and Menon, V. (2010). “Differential Contribution of specific working memory components to mathematical achievement in 2nd and 3rd graders”. Learning and Individual Differences, 20: 101-109.
Oei, A. C. and Patterson, M. D. (2014). “Playing a puzzle video game with changing requirements improves executive functions”. Computers in Human Behavior. 37: 216-228.
Ponitz, C. C.; McClelland, M. M.; Matthews, J. S. and Morrison, F. J. (2009). “A structured observation of behavioral self-regulation and its contribution to kindergarten outcomes”. Developmental Psychology, 45, 605-619.
Ropovik, Ivan. (2014). “Do executive functions predict the ability to learn problem-solving principles?”. Intelligence, 44: 64-74.
Sadeh. S.; Burns. Matthew, K. and Sullivan. Amanda, L. (2012). “Examining an Executive Function Rating Scale as a Predictor ofAchievement in Children at Risk for Behavior Problems”. School Psychology Quarterly, Vol. 27, No. 4, 236-246.
Salvador-Carulla, L.; Garcia-Gutiérrez, C. G.; Gutiérrez-Colosia, M. R.; Artigas-Pallarès, J.; Ibanez, J. G.; Pérez, J. G.; Pla, M. N.; Inés, F. A.; Isus, S.; Cereza, J. M.; Poole, M.; Lazcano, G. P.; Monzon, P.; Leiva, M.; Parellada, M.; Nonell, K. G., Hernandez, A. M.; Rigau. E.; Martinez-Leal, R. (2013). “Borderline Intellectual Functioning: Consensus and good practice Guidelines”. Revista de Psiquiatria y  Salud Mental (Barc.), 6(3): 109-120
Sesma, H. W.; Mahone, E. M.; Levine, T.; Eason, SH. and Cutting, L. E. (2009). “The contribution of executive skills to reading comprehension”. Child Neuropsychology, 15: 232- 46.
Shaw, S.; Grimes, D. and Bulman, J. (2005). “Educating slow learners: Are charter schools the last, best hope for their educational success?”. The charter schools resource Journal. 1(1): 10-19.
Vander Sluis, S.; Vander Leij, A. and de-Jong, P. F. (2005). “Working memory inDutch children with reading- and arithmetic-related LD”. Journal of Learning Disability, 38: 207.
Wolfe, M. E. (2004). Executive function processes: Inhibition, working memory, planning & attention in children & youth with attention deficit-hyperactive disorder, doctoral dissertation, Texas: Tamu university.
 
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 5، شماره 8
مرداد 1396
صفحه 113-137

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار