اثربخشی آموزش گروهی ذهن آگاهی بر فرسودگی شغلی، رضایت شغلی و برخی نشانگان آسیب‌شناسی روانی معلمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دکتری سنجش و اندازه‌گیری تربیتی دانشگاه علامه‌طباطبائی

3 استادیار گروه مطالعات خانواده دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

هدف: این پژوهش به‌منظور بررسی اثربخش بودن آموزش کوتاه‌مدت گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علائم مربوط به فرسودگی شغلی و برخی نشانگان آسیب‌شناسی روانی (نظیر افسردگی، و استرس) و افزایش رضایت شغلی معلمان به روش نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد.
روش: پژوهش حاضر در سال 1393در شهر ارومیه انجام شد. جامعه آماری شامل معلمانی بود که در رشته‌های علوم تربیتی دانشگاه آزاد ارومیه مشغول به تحصیل بودند. بعد از غربالگری اولیه آزمون فرسودگی شغلی مازلاچ 28 نفر از معلمان شهر ارومیه (دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی دانشگاه آزاد) که دارای 5/1 نمره انحراف معیار بالای میانگین در فرسودگی شغلی بودند، انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش گماشته شدند. همه معلمان قبل و بعد از مداخله به پرسش‌نامه‌های فرسودگی شغلی مازلاچ، رضایت شغلی برایفیلد و روث، مقیاس رضایت معلم لیم-هو و تانگ-آو ( 2006)، افسردگی بک، ومقیاس استرس ادراک‌شده (PSS) پاسخ گفتند. مداخله در 11 جلسه 8 هفته‌ای (36 ساعت) روی گروه آزمایش صورت گرفت.
یافته‌ها: داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چند متغیری برای نمرات تفاضلی (پیش‌آزمون از پس‌آزمون) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. در کل نتیجه این پژوهش نشان‌گر این بود که برنامه آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی تأثیر معنی‌داری در کاهش مشکلات مربوط به فرسودگی شغلی معلمان و برخی از مشکلات آسیب‌شناختی روانی نظیر استرس، افسردگی و اضطراب و همچنین افزایش مثبتی در نمرات رضایت شغلی معلمان شرکت‌کننده در این برنامه‌ها دارد. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در معلمان دارای فرسودگی شغلی بود.
نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع بالای فرسودگی شغلی و علایم آسیب شناختی روانی در بین معلمان، برنامه آموزش گروهی ذهن آگاهی را می توان برای کاهش نشانگان فرسودگی در مدارس پیشنهاد کرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of a Group-Based Mindfulness Training on teacher’s burnout, job satisfaction, and some psychopathological symptoms

نویسندگان [English]

  • nahid rastgoo 1
  • mansoor herfedost 2
  • esmail kheyrjoo 3
چکیده [English]

Introduction: Current research conducted to investigate the effectiveness of short-term group-based mindfulness training in reduction the teacher’s burnout and some psychopathological symptoms (such as depression, and stress) and improvement the teacher’s job satisfaction.
Method: Semi-experimental pre intervention and post intervention research design with control group was chosen for study. After screening by Maslach Burnout Inventory , 28 teacher who had z scores higher than 1.5 were chosen and randomly assigned to experimental and control groups. All teacher responded to Maslach Burnout Inventory, job satisfaction scale, teacher satisfaction, beck depression scales, and perceived stress scales (pss) in pre and post intervention time. The intervention was implemented in current research based on group-based mindfulness program and involve 11 seasons of 8 weeks (36-hr).
Results: Data analysis by MANOVA revealed that two groups were different in all scales and subscales of outcome scores. Result implied to effectiveness of mindfulness based training in burnout teachers.
Conclusion: in regard to high Prevalence rate of burnout in teachers population, the results of current study implied that the usefulness and effectiveness of mind-fullness training in this context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • job satisfaction
  • Mindfulness training
  • teacher
  • teacher burnout
  • psychopathology

مراجع

افشاری نیا، کریم؛ کاکابرایی، کیوان؛ امیری، حسین. (1392). بررسی و مقایسه اثربخشی روش آموزش ذهن‌آگاهی و روش بازسازی شناختی در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان. راهبردهای شناختی در یادگیری. دوره 1(1): 61-74.

صادقی، افسانه (1382)، بررسی میزان فرسودگی شغلی و رابطه‌ی آن با سلامت عمومی در کارکنان بهداشتی درمانی مرکز روان‌پزشکی رازی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.

قدم پور، عزت الله؛ غلامرضایی، سیمین؛ رادمهر، پروانه. (1395). تأثیر آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود باورهای فراشناختی در مبتلایان به اختلال همبودی اضطراب اجتماعی و افسردگی. راهبردهای شناختی در یادگیری. دوره 4(6): 38-59.

Astin, J.A. (1997), “Stress reduction through mindfulness meditation”. Psychotherapy and Psychosomatics, 66: 97-106.
Baer, R.A. (2003), “Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2): 125-143.
Bakker, A. B.; Schaufeli, W B.; Sixma, H. and Bosveld, W (2001), “Burnout contagion among general practitioners”. Journal of Social and Clinical Psychology, 20: 82-98.
Benn, R.; Akiva, T.; Arel, S. and Roeser, R. W. (2012), “Mindfulness training effects for parents and educators of children with special needs”. Developmental Psychology, 48: 1476–1487.
Bishop, S. R.; Lau, M.; Shapiro, S.; Carlson, L.; Anderson, N.; Carmody, J. and Devins, G. (2004), “Mindfulness: A proposed operational definition”. Clinical Psychology: Science and Practice, 11: 230-241.
Boyle, G. J.; Borg, M. G.; Falzon, J. M. and Baglioni, A. J. (1995). “A structural model of the dimensions of teacher stress.” British Journal of Educational Psychology, 65: 49-67.
Brown, K.; Ryan, R. and Creswell, J. (2007). “Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects”. Psychological Inquiry, 18(4): 211–237.
Burisch, M. (2002). “A longitudinal study of burnout: The relative importance of dispositions and experiences”. Work & Stress, 16: 1-17.
Butler, G. and Hope, T., (2007). Manage your mind: the mental fitness guide. 2nd edn. Oxford: Oxford University Press.
Chang, V. Y.; Palesh, O.; Caldwell, R.; Glasgow, N.; Abramson, M.; Luskin, F. and et al. (2004). “The effects of a mindfulness-based stress reduction program on stress, mindfulness self-efficacy, and positive states of mind”. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 20: 141–147.
Davidson, R. J. and McEwen, B. S. (2012). “Social influences on neuroplasticity: Stress and interventions to promote well-being”. Nature Neuroscience, 15: 689–695.
Dunham, J. (1992).  Stress in teaching .(2nd ed). London, UK: Routledge.
Durlak, J. A.; Weissberg, R. P.; Dymnicki, A. B.; Taylor, R. D. and Schellinger, K. B. (2011). “The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions”. Child Development, 82: 405–432.
Evers, W. J. G.; Tomic, W. and Brouwers, A. (2004). “Burnout Among Teachers: Students’ and Teachers’ Perceptions Compared”, School Psychology International. 25(2): 131-48.
Franco, C.; Mañas, I.; Cangas, A. J.; Moreno, E. and Gallego, J. (2010). “Reducing teachers’ psychological distress through a mindfulness program”. Spanish Journal of Psychology. 13: 655-666.
Gyllensten, K. and Palmer, S. (2005). “Can coaching reduce workplace stress? A quasi-experimental study”. International Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring, 3, 2: 75-85.
Jennett, H.; Harris, S. and Mesibov, G. (2003). “Commitment to Philosophy, Teacher Efficacy, and Burnout Among Teachers of Children with Autism”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 33(6): 583-593.
Jennings, P. A. and Greenberg, M. (2009). “The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to child and classroom outcomes”. Review of Educational Research. 79: 491–525.
Jha, A. P.; Stanley, E. A.; Kiyonaga, A.; Wong, L. and Gelfand, L. (2010). “Examining the protective effects of mindfulness training on working memory and affective experience”. Emotion, 10: 54–64.
Johansson, K.; Tibe, K.; Kanne, L. and Skantz, H., (2004). “Controlled physical training for arm Kyriacou, C. (2001). Teacher stress: Directions for future research”. Educational Review, 53: 28-35.
Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain and illness. New York: Bantam Doubleday Dell.
Kabat-Zinn, J.; Lipworth, L. and Burney, R. (1985). “The clinical use of mindfulness meditation for the selfregulation of chronic pain”. Journal of Behavioral Medicine, 8: 163–190.
Kemeny, M. E.; Foltz, C.; Cullen, M.; Jennings, P.; Gillath, O.; Wallace, B. A. and Ekman, P. (2012). Contemplative/emotion training reduces negative emotional behavior and promotes prosocial responses. Emotion, 12: 338–350.
Kyriacou, C. and Sutcliffe, J. (1978). “Teacher Stress: Prevalence, Sources and Symptoms”. British Journal of Educational Psychology, 48: 159-167.
Levy, M.; Stewart, M. and Krown Buirski, C. (2003); Denver analysts respond to the columbine tragedy. The American Psychoanalyst, 37(1). Retrieved May 22, 2006, from http://www.apsa.org/tap/vol37no1.htm. lymphedma patients’, Lymphology, vol. 37, suppl, 37-39.
Maslach, C.; Jackson, S. E. and Leiter, M. (1996). Maslach Burnout Inventory. Manual (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Maslach, C. and Schaufeli, W.B. (1993), “Historical and conceptual development of burnout”, in Schaufeli, W.B., Maslach, C. and Marek, T. (Eds), Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, Taylor & Francis, Washington, DC, pp. 1-16. Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981). “The measurement of experienced burnout”, Journal of Occupational Behavior, Vol. 2: 99-113.
Maslach, C.; Leiter, M. P. and Schaufeli, W. B. (2008). “Measuring burnout”, in Cooper, C.L. and Cartwright, S. (Eds), The Oxford Handbook of Organizational Wellbeing, Oxford University Press, Oxford, 86-108.
Mondal, J.; Shrestha, S. and Bhaila, A. (2011). “School Teachers : Job stress and Job Satisfaction, Kaski, Nepal”. International Journal of Occupational Safety and Health, 1: 27–33.
Richardson, K. M. and Rothstein, H. R. (2008). “Effects of occupational stress management intervention programs: A meta-analysis”. Journal of occupational health psychology, 13(1): 69-93.
Roeser, R. W.; Skinner, E.; Beers, J. and Jennings, P. A. (2012). “Mindfulness training and teachers’ professional development: An emerging area of research and practice”. Child Development Perspectives, 6(2): 167–173.
Santucci, L.C.; McHugh R.K.; Elkins R.M.; Schechter B.; Ross MS.; Landa CE.; Eisen S. and Barlow DH. (2013). “Pilot Implementation of Computerized Cognitive Behavioral Therapy in a University Health Setting”. Adm Policy Ment Health. 3, 3: 45-76.
Schaufeli, W. B. and Buunk, B. P. (2002). Burnout: An overview of 25 years of research and theorizing. In M. J. Schabracq, J. A. M. Winnubst, & C L. Cooper, Handbook if Work and Health Psychology (pp. 383-425). Chichester, UK: Wiley.
Schaufeli, W.B. and Salanova, M. (2007), “Work engagement: an emerging psychological concept and its implications for organizations”, in Gilliland, S.W., Steiner, D.D. and Skarlicki, D.P. (Eds), Research in Social Issues in Management (Volume 5): Managing Social and Ethical Issues in Organizations, Information Age Publishers, Greenwich, CT, 135-77.
Schonfeld, I. S. (1992). A longitudinal study of occupational stressors and depressive symptoms in first-year female teachers. Teaching and Teacher Education, 8(2): 151-158.
Surawy, C.; Roberts J. and Silver, A. (2005). “The effect of mindfulness training on mood and measures of fatigue, activity, and quality of life in patients with chronic fatigue syndrome on a hospital waiting list: a series of exploratory studies”. Behavioural and Cognitive Psychotherapy. 33 (1): 103-109.
Williams, K.A.; Kolar, M.M.; Reger, B.E. and Pearson, J.C. (2001). “Evaluation of a wellness-based mindfulness stress reduction intervention: A controlled trial”. American Journal of Health Promotion, 15: 422-432.
Winzelberg, A. L., & Luskin, F. M. (1999). “The effect of a meditation training in stress levels in secondary school teachers”. Stress Medicine, 15: 69-77.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 4، شماره 7
آذر 1395
صفحه 179-198

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار