بررسی رابطه درگیری‌های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه هرمزگان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه هرمزگان

چکیده

ه
هدف: هدف این پژوهش، بررسی رابطه درگیری‌های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی بندرعباس بود.
روش: برای این منظور تعداد 364 نفر شامل 180 دختر و 184 پســر با روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله­ای انتخاب و به پرسشنامه‌ای متشکل از "خودکار آمدی تحصیلی" (میگلی و همکاران، 2000) و "انگیزش تحصیلی" (والرند و همکاران، 1992) و درگیری تحصیلی (ریو تیسنگ، 2011) پاسخ دادند. عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان نیز از طریق معدل کل آنان در پایان نیمسال اول سال تحصیلی 1394-1393 اندازه­گیری شد. برای تحلیل داده‌ها از ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش ورود همزمان استفاده شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که پیشرفت تحصیلی می‌تواند به‌وسیله‌ی ابعاد درگیری تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و انگیزش تحصیلی به شکل معناداری پیش‌بینی شود. تنها در مورد مؤلفه درگیری عاملیت با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری مشاهده نگردید. همچنین نتایج نشان داد بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی، بین انگیزش درونی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری شناختی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری عاطفی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری رفتاری و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری عاملیت و پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.
نتیجه گیری: به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نقش متغیرهای انگیزشی و شناختی را در پیش بینی و تبیین عملکرد تحصیلی مورد تایید قرار داد که تلویحات عملی سودمندی را در فرایند انگیزش و یادگیری فراگیران در بر دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationship between Academic Engagements, Self-efficacy and Academic Motivation with Academic Achievement among High School Students in Bandar Abbas

نویسندگان [English]

  • seyed abdolvahab samavi 1
  • kolsom ebrahimi 2
  • mousa javdan 1
چکیده [English]

This study aimed to investigate the relationship between academic engagements, self-efficacy and academic motivation with academic achievement among high school students in Bandar Abbas. 364 people, including 180 girls and 184 boys were selected by multistage random sampling and responded to academic self-efficacy, academic motivation and academic engagements scales. Academic performance of students assessed by their GPA at the end of the first semester of the academic year 2014-2015. For data analysis, correlation and multiple regression analysis were used. The results showed that academic achievement can be predicted significantly by the dimensions of academic engagement, academic self-efficacy and academic motivation. Only the relationship between agency engagement and academic achievement was not significant. Also, the results showed there were a significant and positive relationship between Self-efficacy and academic achievement (r=0.34), academic motivation and academic achievement (r= 0.26), cognitive engagement and academic achievement (r = 0.27), emotional engagement and academic achievement (r = 0.11), behavioral engagement and academic achievement (r = 0.33), and agency engagement and academic achievement (r = 0.13).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic engagements
  • Self-efficacy
  • academic motivation
  • Academic achievement
  • high school students
اسمخانی اکبری‌نژاد،‌ هادی؛ اعتمادی، احمد و نصیرنژاد، فریبا (1389)؛ «خودکارآمدی و رابطه آن با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر». زن و مطالعات خانواده، 2(8): 25-13.
آزاد عبدالله‌پور، محمد؛ کدیور، پروین و عبداالهی، محمدحسین (1384)؛ «بررسی رابطه بین سبک‌های شناختی و راهبرد‌های شناختی و فراشناختی با پیشرفت تحصیلی». مجله پژوهش‌های روانشناختی، 8(16): 44-30.
آزادعبدالله‌پور، محمد (1382)؛ بررسی رابطه بین سبک‌های شناختی (وابسته به زمینه، مستقل از زمینه) راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی) و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پسر پایه اول دبیرستان‌های دولتی منطقه 6 تهران. پایان‌نامه تحصیلی کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
بحرانی، محمود (1384)؛ «مطالعه انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه استان فارس و عوامل همبسته با آن». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4): 115-104
پرویز، کورش و شریفی، مسعود (1390)؛ «رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش­آموزان شهری و روستایی مقطع متوسطه». فصلنامه راهبردهای آموزش، 4(1): 6-1.
حجازی، الهه و عابدینی، یاسمین (1387)؛ «الگوی ساختاری رابطه اهداف رویکردی- عملکردی، درگیری تحصیلی و پیشرفت تحصیلی». فصلنامه روانشناسی، 12(3): 348-342.
حجازی، الهه؛ ستگار، احمد و قربان جهرمی، رضا (1387)؛ «الگوی پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی ریاضی: نقش اهداف پیشرفت و ابعاد درگیری تحصیلی». فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 7(28): 46-29.
حسن‌زاده، رمضان (1381)؛ «رابطه بین انگیزش (درونی –بیرونی) و منبع کنترل (درونی-بیرونی) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان». فصلنامه روانشناسی آموزشی، 1(2): 119-107.
حسن‌زاده، رمضان و مهدی‌نژاد گرجی، گلین (1393)؛ «رابطه بین جهت­گیری انگیزشی (درونی، بیرونی و بی انگیزشی) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس زبان انگلیسی». مجله ­روان­شناسی مدرسه، 3(3): 60-38.
داودی، سمیه (1393)؛ «ارائه مدل پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی با تأکید بر نقش خودکارآمدی تحصیلی، درگیری شناختی، انگیزشی و رفتاری». فصلنامه پژوهش در یادگیری و آموزشگاهی، 1(4): 76-69.
رحمانی، سیف‌الله (1392)؛ روابط علی بین جهت­گیری هدف­های پیشرفت و عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری خودکارآمدی، سبک­های یادگیری و فراشناخت در دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، پایان‌نامه درجه دکتری تخصصی روان­شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
زینلی­پور، حسین؛ زارعی، اقبال و زندی نیا، زهره (1388)؛ «خودکارآمدی عمومی ‌و تحصیلی دانش‌آموزان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی». پژوهشنامه مطالعات روانشناسی تربیتی، 9: 28-13.
سلیمانی، عفت (1392)؛ بررسی مفهوم خودکارآمدی در نظریه شناخت اجتماعی باندورا، ماهنامه کتاب ماه علوم اجتماعی، 63: 97-91.
شکرکن، حسین؛ هاشمی شیخ شبانی، سیداسماعیل و نجاریان، بهمن (1384)؛ «بررسی رابطه برخی پیشایندهای مهم مربوط با خودناتوان‌سازی تحصیلی و رابطه آن با پیامدهای برگزیده در دانش‌آموزان پسر». مجله­یعلومتربیتیوروانشناسیدانشگاهشهیدچمراناهواز،دوره سوم، 12(3): 100-77.
شیخ‌الاسلامی، راضیه و رضویه، اصغر (1384)؛ «پیش‌بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه شیراز با توجه به متغیرهای انگیزش بیرونی، انگیزش درونی و جنسیت». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 22(4): 103-94.
طیموری­فرد، عین‌اله و فولادچنگ، محبوبه (1391)؛ «نقش فراشناخت، هوش و خود کارآمدی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه». مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2): 135-117.
عابدینی، یاسمین (1390)؛ «پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی بر اساس باورهای خودکارآمدی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و رشته تحصیلی». روانشناسی معاصر، 6(2): 70-57.
عابدینی، یاسمین؛ حجازی، الهه؛ سجادی، حسین و قاضی طباطبائی، محمود (1387)؛ «نقش واسطه­ای درگیری تحصیلی در ارتباط بین اهداف اجتنابی-عملکردی و پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان دختر در رشته علوم انسانی». پژوهش‌های تربیتی و روان­شناختی، سال 4، 1(9): 58-41.
عابدینی، یاسمین؛ حجازی، الهه؛ سجادی، حسین؛ قاضی طباطبائی، محمود (1387)؛ «نقش واسطه­ای درگیری تحصیلی در ارتباط بین اهداف اجتنابی-عملکردی و پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان دختر در رشته علوم انسانی». پژوهش‌های تربیتی و روان­شناختی، سال 4، 1(9): 58-41.
عاشوری، جمال (1393)؛ «ارتباط خودکارآمدی، تفکر انتقادی، سبک­های تفکر و هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری». مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی همدان، 22(3): 23-15.
عبدالملکی، جمال؛ یوسفی افراشته، مجید و رشیدی، زهرا (1387)؛ «طراحی و ارزیابی مدل علی پیشرفت تحصیلی: تحلیل روابط شیوه ادراک والدین و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی». فصلنامه خانواده و پژوهش، 2(4): 72-47.
علی­بخشی، زهرا و زارع، حسین (1389)؛ «اثربخشی آموزش خود تنطیمی‌ یادگیری و مهارت‌های مطالعه بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان». فصلنامه روانشناسی کاربردی، 4(3): 80-69.
عمادی، سیدرسول و آهوخش، نگار (1394). آموزش به شیوه ترکیبی و متداول و بررسی تأثیر آن بر درگیری تحصیلی دانش‌آموزان. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3 (5)، 72-57.
غلامعلی لواسانی، دکتر مسعود؛ اژه‌ای، جواد؛ افشاری؛ محسن (1388)؛ «رابطه خودکارآمدی تحصیلی و درگیری تحصیلی با پیشرفت تحصیلی». روانشناسی مدرسه، 13(3): 305-290.
قمری، محمد (1392)؛ «رابطه بین سرمایه اجتماعی و انگیزش درونی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر کرج». فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6(22): 58-45.
کردافشاری، فاطمه (1391)؛ بررسی درگیری تحصیلی دانش­آموزان سال سوم دبیرستان بر اساس ترجیح سبک تدریس آنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
کریم‌زاده، منصوره و محسنی، نیک‌چهره (1385)؛ «بررسی رابطه خودکارآمدی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر سال دوم دبیرستان شهر تهران (گرایش‌های علوم ریاضی و علوم انسانی)». مطالعات زنان، 4(2): 45-29.
گنجی، کامران؛ نوابخش، مهرداد و ذبیحی، رزیتا (1390)؛ «رابطه سبک­های هویت و سلامت اجتماعی ­با رفتار کمک­طلبی در دانش­آموزان پیش­دانشگاهی در ریاضیات». فصلنامه روان­شناسی تربیتی، 7(22) 123-95.
محسن‌پور، مریم؛ حجازی، الهه و کیامنش، علیرضا (1386)؛ «نقش خودکارآمدی، اهداف پیشرفت، راهبردهای یادگیری و پایداری در پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی دانش‌آموزان سال سوم متوسطه (رشته ریاضی) شهر تهران». فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 5(11): 35-9.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., Kim, D. and Reschly, A. L. (2006). “Measuring cognitive and psychological engagement: Validation of the student engagement instrument”. Journal of School Psychology,44(5): 427-445.
Bandura, A. (2006). “Toward a psychology of human agency”. Perspectives on Psychological Science, 1: 164-180.
Cassidy, S. and Eachus, P. (2000). “Learning Style, Academic, Belief Systems, Self-report Student Proficiency and Academic Achievement inHigher Education. Psychology, Educational Psychology”. An International Journal of Experimental Educational Psychology, 20(3): 307-322.
Connell, J. P. and Wellborn, J. G. (1991). Competence, autonomy and relatedness: A motivational analysis of self-system processes. In M. Gunnar & L. A. Sroufe (Eds.), Self-processes in development. Minnesota Symposium on Child Psychology.
Dev, P. (1997). Intrinsic Motivation and Academic Achievement What Does Their Relationship Imply for the Classroom Teacher. Remdial and special education. 18 (1): 12-19.
Dupeyrat, C. and Marian, C. (2005). “Implicit theories of intelligence, goal orientation, cognitive engagement and achievement: A test of Dwecks model with returning to school adults”. Contemporary Educational Psychology, 30: 43-59.
ElahiMotlagh, Sh.; Amrai, K.; Yazdani, M.; Abderahim, H. and Souri, H. (2011). “The relationship between self-efficacy and academic achievement in high school students”. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15: 765-768.
Elliot, A.; McGregor, H. A. and Gable, S. (1999). “Achievement goals, study strategies, and exam performance: A mediation alanalysis”. Journal of Educational Psychology, 91:549-563.
Epstein, J. and McPartland, J. M. (1976). “The concept and measurement of the quality of school life”. American Educational Research Journal, 13: 15-30.
Finn, J. D. (1989). Withdrawing from school. Review of Educational Research, 59(2), 117-142.
Finn, J. D. and Rock, D. A. (1997). “Academic success among students at riskfor school failure”. Journal of Applied Psychology, 82: 221-234.
Fredricks, J.; Blumenfeld, P. and Paris, A. (2004). “School engagement: Potential of the concept, state of the evidence”. Review of Educational Research, 74(1):59-109.
Gottfied, A. E. (1990). “Academic intrinsic motivation in young elementary school children”. Journal of Educational psychology, 82: 525-538.
Henk, V. and Graaff, E. (2004). “Developing metacognition: abasis for active learning”. European Journal of Engineering Education. Vol 29: 543-548.
Khoshnam, A.h.; Ghamari, M. and Gendavani, A. G. (2013). “The Relationship between Intrinsic Motivation and Happiness with Academic Achievement in High School Students”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3 (11): 330-336.
Kindermann, T. A. (2007). “Effects of naturally-existing peer groups on changes in academic engagement in a cohort of sixth graders”. Child Development, 78: 1186-1203.
Koller, O.; Baumert, J. and Schnabel, K. (2001). “Does Interest Matter? The Relationship Between Academic Interest and Achievement in Mathematics”. Journal for Research in Mathematics Education, 32 (5): 448-470.
Lepper, M. R.; Corpus, J. H. and Iyengar, S. S. (2005). “Intrinsic and extrinsic motivationalorientations in the classroom: Age differences and academic correlates”. Journal of EducationalPsychology, 97: 184-196.
Linnenbrink, E. A. and Pintrich, P. R. (2003). “The role of self efficacy belifesin student engagement and learning in the classroom”. Reading andWriting Quarterly, 19: 119-137.
Marks, H. M. (2000). “Student engagement in situational activity: Patterns in the elementary, middle, and high school years”. American Educational Research Journal. 37 (1): 153-84.
Midgley, C.; Maehr, M. L.; Hruda, L. Z.; Anderman, E.; Anderman, L.; Freeman, K. E. and et al. (2000). Manual for the Patterns of Adaptive LearningScales (PALS), Ann Arbor, MI: University of Michigan.
Miller, R. B.; Greene, B. A.; Montalvo, G. P.; Ravindran, B. and Nicholls, J. D. (1996). “Engagement in academic work: The role of learning goals, future consequences pleasing others, and perceived ability”. Contemporary Educational Psychology, 21: 388-422.
Miserandino, M. (1996). “Children who do well in school: Individual differences in perceived competence and autonomy in above-average children”. Journal of Educational Psychology, 88(2): 203-214.
Pajares, F. and Schunk, D. H. (2001). Self-beliefs and school success:Self-efficacy, self- concept and school achievement. Edited by R. Ridingand S. Rayner. American, Cardora (Eds): Able publishing Anderson.
Pintrich, P. R. and De Groot, E. V. (1990). “Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance”. Journal of Educational Psychology, 82: 33-40.
Reeve, J. (2013). “How Students Create Motivationally Supportive Learning Environments for Themselves: The Concept of Agentic Engagement”. Journal of Educational Psychology, 105(3): 579-595.
Reeve, J. and Tseng, M. (2011). “Agency as a fourth aspect of student engagement during learning activities”. Contemporary Educational Psychology, 36:257–267.
Samavi, A.; Araban, S.; Javdan, M.; Rais Saadi, R. H. and Sheikhi Fini, A. A. (2012). “Comparing hope and academic self-efficacy beliefs in high and lowachievement students: A casual-comparative study”. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 2(8): 7998-8001.
Schlechty, P. C. (2005). Creating create schools: six critical systems at the heart of educational innovation. Sanfrancisco: Jhon wiley and Sons.
Seifert, K. L. (1991). Educational psychology (2th ed). Boston.,Haunghton Mifflincompany
Singh, K.; Granvill, M. and Dika, S. (2002). “Mathematics and science achievement: effects of motivation, Interest, and academic engagement”. Journal of Educational Research, 95(6): 323-340.
Skinner, E. A. and Belmont, M. J. (1993). “Motivation in the classroom: Reciprocal effects of teacher behavior & student engagement across the school year”. Journal of Educational Psychology, 85(4): 571-581.
Trevino, N. N. and Defreitas, S. C. (2014). “The relationship between intrinsic motivation and academic achievement for first generation Latino collegestudents”. Social Psychology of Educatio, 17: 293-306.
Vallerand, R. J.; Pelletier, L. G.; Blais, M. R.; Briere, N. M.; Senecal, C. and Vallieres, E. F. (1992). “The Academic Motivation Scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education”. Educational and Psychological Measurement, 52: 1003-1019.
Walker, C.O., Greene, B.A., & Mansell, R.A. (2006). Identification with academics, intrinsic/extrinsic motivation, and self-efficacy as predictors of cognitive engagement. Learning and individual differences, 16(1), 1-12.