اثر آموزش شادکامی به شیوه شناختی رفتاری بر باورهای خودکارآمدی و استرس تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی و مشاوره دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

3 مدرس دانشگاه پیام نور آذربایجان غربی واحد سردشت

4 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی کودکان استثنایی دانشگاه تهران

چکیده

در پژوهش حاضر اثر برنامه آموزش شادکامی به شیوه شناختی رفتاری فوردایس بر میزان خودکارآمدی و استرس تحصیلی دانش آموزان دختر پایه دوم دبیرستان شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. طرح پژوهش نیمه‌تجربی با پیش‌آزمون و پس آزمون همراه با گروه گواه بود. نمونه شامل 26 نفر از دانش آموزان دختر پایه دوم دبیرستان شهر تهران بود. اعضای گروهها به وسیله پرسشنامه شادکامی آکسفورد(1989)، مقیاس خودکارآمدی شرر و مادوکس (1982) و پرسشنامه استرس تحصیلی لاکاو(2009) قبل و بعد از 10 جلسه آموزش گروهی مورد سنجش قرار گرفتند. دادهها با استفاده از تحلیل کوواریانس و آزمون tوابسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که آموزش برنامه شادکامی به شیوه شناختی رفتاری فوردایس توانسته بود، میانگین نمرات خودکارآمدی دانش‌آموزان گروه آزمایش را در مقایسه با گروه گواه، افزایش و میانگین نمرات آنها را در استرس تحصیلی در مقایسه با دانش آموزان گروه گواه، کاهش دهد. براساس نتایج آزمون t وابسته، بین میانگین نمرات خودکارآمدی و استرس تحصیلی پس آزمون و پیگیری گروه آزمایش پس از گذشت 3 هفته از آموزش، تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. بنابراین، آموزش برنامه شادکامی فوردایس ضمن افزایش احساس شادکامی دانش آموزان بر افزایش خودکارآمدی عمومی و کاهش استرس مربوط به فعالیتهای تحصیلی تأثیر معنی‌داری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of happiness cognitive-behavioral training on self-efficacy beliefs and academic stress

نویسندگان [English]

  • Masoud lavasani 1
  • Leyla Rastgoo 2
  • Arash Azarniad 3
چکیده [English]

In current research the effect of Fordyce happiness cognitive-behavioral training on self-efficacy beliefs and academic stress between the 2nd grade girl students of Tehran high schools have been studied. The design of research was a quasi-experimental design with pretest and post-test together with control group. The samples included 26 2nd grade girl students, studying at high school at District 10, city of Tehran. Group members were evaluated before and after 10 group training sessions using Oxford happiness inventory (1989), Sherer, & Maddux (1982) self-efficacy scale and Lakaev (2009) academic stress response scale used for this purpose. The data were analyzed by covariance analysis ANCOVA and paired-samples t test. The findings showed that Fordyce happiness cognitive-behavioral training could increase the average self-efficacy scores of the students of experimental group in comparison with control group and decrease the average of their scores in academic stress in comparison with the students of group control. Under the results of paired-samples t-test, there was no significant difference between self-efficacy and academic stress average scores of post-test and following-up of experimental group after passing 3 weeks of training. Thus, in addition to increasing the sense of happiness between students, Fordyce happiness training plan has meaningful effect on increasing the self-efficacy beliefs and decreasing the stress related to academic activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • behavioral cognitive
  • happiness
  • Self-efficacy
  • academic stress

مراجع

اسماعیلی‌فر، ندا؛ شفیع‌آبادی، عبدالله و احقر، قدسی (1390)؛ سهم خودکارآمدی در پیش‌بینی شادکامی، مجله اندیشه و رفتار، دوره پنجم، شماره 19، 35-27.
اصغرنژاد، طاهره؛ احمدی­ده قطب‌الدینی، محمد؛ فرزاد، ولی­الله و خداپناهی، محمدکریم (1385)؛ مطالعه ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر، مجله روان‌شناسی. سال دهم، شماره 3، 274-262.
اعرابیان، اقدس (1383)؛ بررسی رابطه باورهای خودکارآمدی بر سلامت روانی و موفقیت تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی. سال هشتم، شماره 4، 62-51.
آرگایل، مایکل (2001)؛ روان شناسی شادی. (ترجمه، مسعود گوهری­انارکی، حمیدطاهر نشاط­دوست. حسن پالاهنگ و فاطمه بهرامی). اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاه.
آیزنک، مایکل. (1990). همیشه شاد باشید. (مترجم، زهـرا چلـونگر (1378)؛ تهران: انتشارات نسل نو­اندیش.
پهلوان­صادق، اعظم و بختیارنصرآبادی، حسنعلی (1388)؛ آموزش برنامه شادی فوردایس و تأثیر آن بر افزایش شادمانی خانواده های شاهد و ایثارگر. مجله دانشور پزشکی، سال شانزدهم، شماره 84، 13-1.
خداپناهی، محمدکریم؛ باعزت، فرشته؛ حیدری، محمود و شهیدی، شهریار (1379)؛ بررسی نقش راهبردهای شناختی و انگیزشی در پیشرفت تحصیلی و کاهش مشکلات روانشناختی دانشجویان. مجله روانشناسی، سال چهارم، شماره 16، 346-338.
حسینیان، نسیم؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا و طباطبایی یحیی­آبادی، شهناز (1385)؛ اثربخشی مشاوره گروهی با الگوی شناختی رفتاری به شیوه فوردایس بر کاهش فرسودگی شغلی مددکاران اجتماعی مرکز روان­پزشکی رازی تهران. مطالعات روان‌شناختی، شماره 1، 115-103.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ نقش، زهرا و غنایی، زیبا؛ دانشورپور، زهره و مولایی، محمد (1386)؛ صفات شخصیت، استرس تحصیلی و عملکرد تحصیلی. مطالعات روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، 3(3)، 44-26.
شولتز، دوان و شولتز، آلیس (1379)؛ نظریه‌های شخصیت (ترجمه سیدمحمدی، یحیی)، چاپ سوم، تهران: انتشارات نشر ویرایش.
عابدی، محمدرضا (1381)؛ بررسی و مقایسه اثربخشی روش‌های مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی، سازگاری شغلی و مدل شناختی رفتاری شادمانی فوردایس بر کاهش فرسودگی شغلی مشاوران آموزش و پرورش اصفهان، پایان‌نامه دکتری مشاوره دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
عباسیان، مینا (1390)؛ رابطه سرسختی و استرس تحصیلی با عملکرد دانش‌آموزان سوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
علی‌پور، احمد و آگاه هریس، مژگان (1386)؛ اعتبار و روایی فهرست شادکامی آکسفورد در ایرانی‌ها. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 3(12)، 298-287.
فرزادفر، منیر؛ مولوی، حسین و آتش­پور، سیدحمید (1386)؛ تأثیر آموزش شادی فوردایس بر کاهش افسردگی زنان بی‌سرپرست شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، 50، 39-30.
کامیاب، زهره؛ حسین­پور، محمد و سودانی، منصور (1388)؛ بررسی اثربخشی آموزش شادمانی فوردایس بر افزایش شادمانی بیماران مبتلا به دیابت شهرستان بهبهان، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، 42، 123-108.
کجباف، محمدباقر؛ آقایی، اصغر و محمودی، عفت (1390)؛ بررسی تأثیر آموزش شادکامی بر کیفیت زندگی زوجین مراجعه­کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان. خانواده پژوهشی، سال هفتم، شماره 25، 81-69.
مرادی، مریم؛ جعفری، سیدابراهیم و عابدی، محمدرضا (1383)؛ تأثیر آموزش شادی به شیوه فوردایس بر افزایش میزان شادمانی معلمان آموزش و پرورش شهر اصفهان. فصلنامه علمی پژوهشی طب و تزکیه، 16، 62-47.
سوخوملینسکی، واسیلی آاساندروویچ (1378)؛ تعلیم و تربیت علمی برای همگان. (مترجم، رضی هنرمندی). تهران: مؤسسه نهادگذاری مطالعات علمی و پژوهشی گویا.
میرزایی­تشنیزی، پریوش؛ پورشهریاری، مه­سیما و شیبانی، ام­البنین (1388)؛ مقایسه اثربخشی برنامه زیستی ذهنی و روش شناختی-رفتاری فوردایس در کاهش میزان افسردگی دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر اصفهان. مجله علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 17(4)، 302-291.
نجفی، محمود و فولادچنگ، محبوبه (1386)؛ رابطه خودکارآمدی و سلامت روان در دانش‌آموزان دبیرستانی. دو ماهنامه علمی-پژوهشی دانشور رفتار دانشگاه شاهد. سال چهاردهم، شماره 22، 81-69.
نیسی، عبدالکاظم و شهنی­ییلاق، منیجه (1380)؛ تأثیر آموزش ابراز وجود بر ابراز وجود، عزت نفس، اضطراب اجتماعی و بهداشت روانی دانش‌آموزان پسر مضطرب اجتماعی دبیرستانی شهرستان اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره سوم، سال هشتم، 30-11.
Akgun, S. & Ciarrochi, J. (2003); Learned resourcefulness moderates the relationship between academic stress and academic performance. Educational Psychology, 23(3), 287-294.
Boehm, J. K.; Lyubomirsky, S. & Sheldon, K. M. (2011a); A longitudinal experimental study comparing the effectiveness of happiness-enhancing strategies in Anglo Americans and Asian Americans. Cognition and Emotion, 25, 1152–1167.
Caprara, G.V.; Steca, P.; Gerbino, M.; Paciello, M. & Vecchio, G. Maria. (2006); Looking for adolescents' well-being: self-efficacy beliefs as determinants of positive thinking and happiness, Epidemiology and Psychiatric Sciences, 15 (1), 30-43.
Diener, E; Lucas, R. E & Oishi, S. (2002); Subjective well-being. Journal of Clinical Psychology, 24, 25-41.
Diener, E. (2002); Frequently Asked question (FAQ’S) about subjective well-being (Happiness and life satisfaction). A printer for report and new comers.http://www./s.psych.uivc.edu/-ediener/fag.html.
Eddington, N. & Shuman, R. (2004); Subjective well-being.Presented by continuity psychology education.
Eremsoy, C. E.; Celimli, S. & Gencoz, T. (2005); Students under academic stress in Turkish university: Variables associated with symptoms of depression and anxiety. Current Psychology, 24(2), 123-133.
Fava, G. A. & Ruini, C. (2003); Development and characteristics of a well-being enhancing psychotherapeutic strategy: well-being therapy. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 34, 45–63.
Gabile, S. L. & Haidt, J. (2005); What (and why) is positive psychology? Rev Gen Psychol, 9, 103-110.
Hahn, S. E. (2006); "The effects of locus of control on daily exposure. Coping and reactivity to work interpersonal stressors: A diary study". Journal of Personality and Individual Differences, 29, 729-748.
Hall, N. C.; Chipperfield, J.G.; Perry, R.P.; Ruthig, J.C. & Goetz, T. (2006); Primary and secondary control in academic development: Gender-specific implications for stress and health in college students. Anxiety, Stress, and Coping, 19, 189–210.
Hojati, M., Emadi Zyarati, N., Hadadian, F. and Rezaee, M. (2013); Effect of training Fordyce Happiness on Increase students' self-efficacy, Elixir Psychology, 57, 14268-14270.
Karin, G.; Albreksten, G. & Qvarnstrom, U. (2003); Association between psychosocial factor and happiness among school adolescent, International Journal of Nursing Practice, 9, 166-175.
Lakaev, N. (2009); Validation of an Australian Academic Stress Questionnaire, AustralianJournal of Guidance & Counseling, 19 (1), 56–70.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984); Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer.
Lyumbomirsky, S.; Sheldon, K. M. & Schkad, D. (2005); Pursuing happiness: TheGeneral Psychology, 9: 111-131.
Magaletta, P. R. & Oliver, J. M. (1999); The hope construct, will, and ways, their relation with self-efficacy, optimism, and general well-being. Journal of Clinical Psychology, 55: 539-551.
Miquelon, P. & Vallerand, R. J. (2006); Goal motives, well-being, and physical health: Happiness and self-realization as psychological resources under challenge, MotivEmot, 1-14.
Natvig, G. Albrektsen, K. G. & Qvarnstrøm, U. (2011); Associations between psychosocial factors and happiness among school adolescents, International Journal of Nursing Practice,9, 3, 166–175.
Omidi, A.; Akbari, H. & Mahdian, M. (2011); Association of happiness, perceived stress and academic achievement in Kashan University of medical sciences students. International Conference on Medical, Biological and Pharmaceutical Sciences (ICMBPS'2011) Pattaya Dec. 2011.
Piqueras, J. A.; Kuhne, W.; Vera-Villarroel, P.; Straten, A. & Cuijpers, P. (2011); Happiness and health behaviors in Chilean college students: A cross-sectional survey, BMC Public Health 2011, 11, 1-10.
Solberg, S. & Torres, J. (2001); Role of self-efficacy, stress, social integration, family supportin Latino college student persistence and health. Journal of Vocational Behavior, 59, 53-63
Veenhoven, R. (1988); The utility of happiness. Social Indicators Research, 20, 254-333.
Willamson, I. & Cullingford, C. (1998); Adolescent alienation, its correlates and consequence, Educational Studies, 24, 333-343.
Zimmerman, B. (2000); Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary EducationalPsychology, 25, 82-91.
Zimmerman, B., & Kitsantas, A. (2005); Homework practices and academic achievement: The mediating role of self-efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary EducationalPsychology, 30, 397-417.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار