اثربخشی آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس بر خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پسر دچار استرس تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روانشناسی تربیتی، گروه مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس بر خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پسر دچار استرس تحصیلی انجام گرفت.
روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش از نوع آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة‌ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر در حال تحصیل در پایه دهم دورة متوسطۀ دوّم شهر اردبیل در سال‌تحصیلی 1400-1399 تشکیل ‌می‌دادند که از میان آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، 40 دانش‌آموز دچار استرس تحصیلی انتخاب شده و به‌طور تصادفی در گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 8 جلسه آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس را دریافت نمودند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه‌ی خودکارآمدی تحصیلی جینکز و مورگان (1999) و پرسشنامه‌ی استرس تحصیلی زاژاکووا، لینچ و اسپینشاد (2005) استفاده شد.
یافته‌ها: داده‌ها با روش آماری تحلیل کوواریانس تک‌متغیری، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که دانش‌آموزان دچار استرس تحصیلی گروه آزمایش نسبت به دانش‌آموزان دچار استرس تحصیلی گروه کنترل در پس‌آزمون، به‌طور معناداری، خودکارآمدی تحصیلی بیشتری داشتند (01/0>p).
نتیجه‌گیری: بنابراین، می­توان نتیجه گرفت که آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس بر خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دچار استرس تحصیلی اثربخش است، لذا می‌توان از آموزش ایمن‌سازی در برابر استرس به‌صورت خدمات مداخله‌ای در مدارس به‌صورت مستمر و منظم استفاده کرد تا بتوان مشکلات دانش‌آموزان دچار استرس تحصیلی را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Stress Immunization Training on Academic Self-Efficacy of Male Students with Academic Stress

نویسندگان [English]

  • Ali Sheykholreslami 1
  • Nastaran Seyedesmaili Ghomi 2
1 Associate Professor of Educational Psychology, Department of Counseling, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
2 PhD in Psychology and Education of Exceptional Children, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to determine the effectiveness of stress immunization training on academic self-efficacy of male students with academic stress.
Method: This study was applied in terms of purpose and experimental in terms of method with pre-test-post-test design with control group. The statistical population of the study consisted of all male students studying in the tenth grade of the second secondary school in Ardabil city in the academic year 2020-2021, from which 40 students with academic stress were selected using cluster random sampling method and randomly in the experimental group (n= 20) and control group (n= 20) were replaced. Participants in the experimental group received eight sessions of stress immunization training. The Jenks and Morgan Academic Self-Efficacy Questionnaire (1999) and the Zajacova, Lynch & Espenshade Academic Stress Questionnaire (2005) were used to collect data.
Results: The data were analyzed by analysis of covariance. The results showed that students with academic stress in the experimental group had significantly higher academic self-efficacy than students with academic stress in the control group in the post-test (p<0.01).
Conclusion: Therefore, it can be concluded that stress immunization training is effective on academic self-efficacy of students with academic stress, so stress immunization interventions can be implemented as interventional services in schools on a regular basis to be able to reduced the problems of students with academic stress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic stress
  • Stress immunization
  • Academic self-efficacy

مراجع

انصاری، هما. (1396). «اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی رفتاری بر شادکامی، رضایت از مدرسه و باورهای خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دختر شهر اهواز». مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(17)، 10-1.
جوادی علمی، لیلا؛ اسدزاده، حسن؛ دلاور، علی و درتاج، فریبرز. (1399). «مدل‌یابی روابط ساختاری اشتیاق تحصیلی دانش‌جویان براساس تدریس تحول‌آفرین، خودکارآمدی تحصیلی با میانجی‌گری نقش سرزندگی تحصیلی». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 8(14)، 19-1.
دولت‌خواه، مجید؛ محمدی‌فر، محمدعلی و امین بیدختی، علی‌اکبر. (1397). «مقایسه اثربخشی برنامه‌ی موفقیت در مدرسه و مدیریت استرس بر خودکارآمدی، درگیری، فرسودگی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان». مجله‌ی دستاوردهای روانشناختی، 25(2)، 180-163.
سیف، علی‌اکبر. (1398). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: چاپ دوران.
شکری، امید؛ کرمی نوری، رضا؛ فراهانی، محمدنقی، مرادی، غلامرضا و شهرآرای، مهرناز. (1389). «آزمون ساختار عاملی و ویژگی‌های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه‌ی استرس تحصیلی». مجله علوم رفتاری، 4(4)، 283-277.
شمس، فاطمه و تابع بردبار، فریبا. (1390). «نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی در رابطه جهت‌گیری هدف و عملکرد ریاضی». روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 1(3)، 89-77.
شیخ‌الاسلامی، علی و کریمیان‌پور، غفار. (1397). «پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان براساس حمایت تحصیلی و جوّ روانی-اجتماعی کلاس». دوفصلنامه‌ی راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 111-95.
ظهره‌وند، راضیه. (1389). «مقایسه مفهوم خود، خودکارآمدی تحصیلی، هوش هیجانی، باورهای جنسیتی و رضایت از جنس دختران و پسران دبیرستانی و سهم هر یک از این متغیرها در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی آن‌ها». فصلنامه علمی مطالعات روانشناختی، 6(3)، 72-45.
قنبری، سیروس و سلطانزاده، وحید. (1395). «نقش واسطه‌ای هوش هیجانی در ارتباط بین خودکارآمدی پژوهشی و انگیزه پیشرفت تحصیلی (موردمطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان)». مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 6(14)، 67-41.
کمالی زارچ، محمود و اریان، جابر. (1399). «تعیین اثربخشی آموزش حل مساله اجتماعی و تفکر انتقادی بر خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان». نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، 3(3)، 44-35.
مایکنبام، دان. (1979). آموزش ایمن‌سازی در مقابل استرس (ترجمه سیروس مبینی، 1386). تهران: رشد.
مظاهری، زینب و صادقی، احمد. (1394). «ساخت و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان». رویکردهای نوین آموزشی، 10(2)، 80-61.
یوسف‌زاده، محمدرضا؛ یعقوبی، ابوالقاسم و رشیدی، معصومه. (1390). «تأثیر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه». مجله‎‌ی روانشناسی مدرسه، 1(3)، 133-118.
Ahola, K.; Hakanen, J. (2007). “Job strain, burnout, and depressive symptoms: A prospective study among dentists”. Journal of Affective Disorders, 104(1-3), 103-110.
Artino, A. R. (2012). “Academic self-efficacy: From educational theory to instructional practice”. Perspectives on Medical Education, 1(2), 76-85.
Bandura, A. (2006). Going global with social cognitive theory: From prospect to paydirt. In S.I. Donaldson, D.E. Berger, & K. Pezdek (Eds.), The rise of applied psychology: New frontiers and rewarding careers (pp. 53–79). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Jinks, J., & Morgan, V. (1999). “Children's perceived academic self-efficacy: An inventory scale”. The Clearing House, 72(4), 224-230.
Menges J, Caltabiano M. (2019). “The effect of mindfulness on self-efficacy: a randomised controlled trial”. Internnational Journal of Education, Psychology and Counseling, 7(7), 170-186.
Op den Kamp, E. M., Tims, M., Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2018). “Proactive vitality management in the work context: development and validation of a new instrument”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 27(4), 493-505.
Reich, R. R., Lengacher, C. A., Alinat, C. B., Kip, K. E., Paterson, C., Ramesar, S., & Budhrani-Shani, P. (2017). Mindfulnessbased stress reduction in post-treatment breast cancer patients: immediate and sustained effects across multiple symptom clusters.
Ritchie, C., Kenardy, J., Smeets, R., Sterling, M. (2015). “StressModEx-- Physiotherapist-led Stress Inoculation Training integrated with exercise for acute whiplash injury: study protocol for a randomised controlled trial”. Journal of Physiotherapy, 61(3), 157-162.
Roick, J., & Ringeisen, T. (2018). “Students' math performance in higher education: Examining the role of self-regulated learning and selfefficacy”. Learning and Individual Differences, 65(5), 148-158.
Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (2006). Competence and control beliefs: Distinguishing the means and ends. In P. A. Alexander & P. H. Winne (Eds.), Handbook of educational psychology (2nd ed.) (pp. 349-367). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Schwartz, K. R. (2008). Between today and tomorrow: Procrastination and subjectivity. Unpublished doctoral dissertation, Adelphi University.
Zajacova, A., Lynch, S. M., & Espenshade, T. J. (2005). “Self-efficacy, Stress, and academic success in college”. Research in Higher Education, 46(6), 678-706.
راهبردهای شناختی در یادگیری
دوره 9، شماره 17
پاییز و زمستان 1400
آبان 1400
صفحه 149-161

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار