اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر توجه پایدار و دلزدگی تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استادیار بخش روان‌شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن­آگاهی (MBSR) بر توجه پایدار و دلزدگی تحصیلی دانشجویان بود.
روش: روش پژوهش نیمه­آزمایشی و طرح مورد استفاده، پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه مداخله و کنترل بود. جامعه پژوهش شامل دانشجویان دختر مقطع کارشناسی شاغل به تحصیل و مقیم در خوابگاه­های دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 94-95 بودند. از بین آن­ها 55 نفر به‌وسیله پرسشنامه دلزدگی تحصیلی دلاورپور انتخاب شده و در دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. برای رسیدن به این تعداد، حدود 400 نفر از افراد ساکن در خوابگاه‌های دانشگاه، پرسشنامه را تکمیل کردند. افراد دو گروه پرسشنامه­های دلزدگی تحصیلی دلاورپور، ذهن­آگاهی فرایبورگ و آزمون عملکرد پیوسته را قبل و بعد از مداخله اجرا کردند. MBSR به‌مدت هشت هفته بر روی گروه مداخله انجام شد.
یافته­ها: تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که MBSR تأثیر معناداری بر کاهش دلزدگی تحصیلی و افزایش توجه پایدار و همچنین افزایش ذهن­آگاهی افراد دارد.
نتیجه‌گیری: مداخلات درمانی مبتنی بر کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی می‌تواند به‌عنوان روشی مؤثر برای دانشجویان مبتلا به دلزدگی تحصیلی و مشکلات توجه پایدار مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness-Based Stress Reduction Training on Sustained Attention and Academic Boredom

نویسندگان [English]

  • Robab Zamani-Amirzakaria 1
  • Masoud Fazilat-Pour 2
  • Afsaneh Towhidi 2
1 Graduate Student of Educational Psychology, Department of Psychology, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Head of Psychology Department, Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

Objectives: The aim of this study was to investigate the effectiveness of MBSR training on the sustained attention and academic boredom of students. 
Method: The method was semi-experimental and the employed design was pretest and posttest with intervention and control groups. The research population consisted of undergraduate female undergraduate students studying and residing at Shahid Bahonar University of Kerman dormitories in 2005-2006. Among them, 55 individuals were screened by Delavarepour’s Academic Boredom Questionnaire and they are divided into two groups of intervention and control. To reach this sample, about 400 people in the dormitory filled out the questionnaire. Both the groups conducted the Delavapour’s Academic Boredom, and the Freiburg Mindfulness questionnaires, plus the Continuous Performance Test before and after the intervention. The intervention group participated in the 8 weeks MBSR sessions.
Results: Data are analyzed using ANCOVA and the results indicated that MBSR had a significant effect on reducing individuals ‘academic boredom, increasing sustained attention as well as increasing mindfulness.
Conclusion: MBSR treatment interventions can be used as an effective method for the students with academic boredom and sustained attention problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-Based Stress Reduction
  • Sustained attention
  • Academic Boredom
دلاورپور، محمدآقا. (1393). دلزدگی تحصیلی: تبیین نقش علی محیط یادگیری و عوامل شخصیتی با واسطه­گری ارزش تحصیلی و راهبردهای مقابله­ای. رساله­ی دکتری، رشته­ی روان­شناسی تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شیراز.
راستگو، ناهید؛ حرفه­دوست، منصور و خیرجو، اسماعیل. (1395). «اثربخشی آموزش ذهن­آگاهی بر فرسودگی شغلی، رضایت شغلی و برخی نشانگان آسیب­شناسی روانی معلمان»، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، دوره 4، شماره 7، 179-198.
قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب­زاده، مهدی؛ جلیلی نیکو، سعید، محمدعلی پور، زینب؛ محسن زاده، فرشاد. (1394). «بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن‌آگاهی فرایبورگ». مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 14(2): 137-150.
قدم­پور، عزت­الله؛ غلامرضایی، سیمین؛ رادمهر، پروانه. (1395). «تأثیر آموزش شناختی مبتنی بر ذهن­آگاهی بر بهبود باورهای فراشناختی در مبتلایان به اختلال همبودی اضطراب اجتماعی و افسردگی». دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، دوره 4، شماره 6، 38-58.
محمودعلیلو، مجید؛ حمیدی، صمد و شیروانی، امیر. (1389). «مقایسه کارکردهای اجرایی و توجه­پایدار در دانشجویان». مجله تحقیقات علوم رفتاری، 9(3)، 216-221.
نجاتی، وحید؛ ذبیح زاده، عباس و نیک فرجام، محمدرضا. (1391). «رابطه بین ذهن‌آگاهی و کارکردهای توجهی پایدار و انتخابی»، مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری. 2(3)، 31-42.
Amos, A.; Wiltshire, S.; Haw, S. and McNeill, A. (2006). “Ambivalence and attention measures”. Personality and Individual Differences, 5, 183-193.
Aldridge, M. and DeLucia, R. (1989). “Boredom: The academic plague of first year students”. Journal of the First-Year Experience & Students in Transition, 1(2), 43-56.
Baer, R.A.; Fischer, S. and Huss D.B, (2005). “Mindfulness and acceptance in the treatment of disordered eating”. Journal of rational-emotive and cognitive-behavior therapy. 23(4), 281-300.
Baer, R. A.; Smith, G. T.; Hopkins, J.; Krietemeyer, J. and Toney, L. (2006). “Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness”. Assessment, 13(1), 27-45.
Barkley, R. A. (2005). “Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: constructing a unifying theory of ADHD”. Psychological Bulletin, 121(1), 65-94.
Brown, K. W. and Ryan, R. M. (2003). “The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being”. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
Bishop, R., Glynn, T. (2003). Culture counts: Changing power relations in education. Zed Books.
Buchheld, N.; Grossman, P. and Wallach, H, (2001). Measuring mindfulness in insight meditation (Vipassana) and meditation-based psychotherapy: The development of the Freiburg Mindfulness Inventory (FMI). JMMR; 1: 11-34.
Cahill, L.; Prins, B.; Weber, M. and McGaugh, J. L. (1994). “β-Adrenergic activation and memory for emotional events”. Nature, 371(6499), 702-704.
Estrada, C. A.; Isen, A. M. and Young, M. J. (1994). “Positive affect improves creative problem solving and influences reported source of practice satisfaction in physicians”. Motivation and emotion, 18(4), 285-299.
Eastwood, J. D.; Frischen, A.; Fenske, M. J. and Smilek, D. (2012). “The Unengaged Mind: Defining Boredom in Terms of Attention”. Perspectives on Psychological Science, 7(5), 482-495.
Farmer, R. and Sundberg, N. D. (1986). “Boredom proneness: The development and correlates of a new scale”. Journal of Personality Assessment, 50(1), 4-17.
Feldman, L. A. (1995). “Valence focus and arousal focus: Individual differences in the structure of affective experience”. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 153-166.
Fredrickson, B. L. (2001). “The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions”. American Psychologist, 56, 218-226.
Gjesne, T. (1977). “General satisfaction and boredom at school as a function of the pupil's personality characteristics”. Scandinavian Journal of Educational Research, 21, 113-146.
Goetz, T. and Hall, N. (2006). “Academic emotions from a social-cognitive perspective: Antecedents and domain specificity of students’ affect in the context of Latin instruction”. British Journal of Educational Psychology, 76, 289-308.
Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) (2003). The PISA2003 assessment framework. Paris (France): OECD Publications.
Harris, M. B. (2000). “Correlates and characteristics of boredom proneness and boredom”. Journal of Applied Social Psychology, 30(3), 576-598.
Kabat-Zinn, J. (1982). “An outpatient program in behavioral medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: Theoretical considerations and preliminary results”. General hospital psychiatry, 4(1), 33-47.
Kabat-Zinn, J. (1990). “Mindfulness-based Interventions in Context: Past, Personal, and Future”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144-156.
Keppel, G. (1991). Design and analysis: A researcher's handbook. Prentice-Hall, Inc.
Larson, R. W. and Richard, M. H. (1991). “Boredom in the Middle School Years: Blaming School vs. Blaming Students”. American journal of education, 4, 418-430.
LePera, N. (2011). “Relationships between boredom proneness, mindfulness, anxiety, depression, and substance use”. The New School Psychology Bulletin, 8(2), 15-25.
Martin, M.; Sadlo, G. and Stew, G. (2006). “The phenomenon of boredom”. Qualitative Research in Psychology, 3(3), 193-211.
Nett, U. E.; Goetz, T. and Hall, N. C. (2011). “Coping with boredom in school: An experience sampling experience”. Contemporary educational psychology, 36, 49-59.
Palfai, T. and Salovey, P. (1993). “The Influence of Depressed and Elated Mood on Deductive and Inductive Reasoning”. Imagination, Cognition and Personality September, Vol. 13, No. 1, 57-71.
Pekrun, R. (2006). “The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice”. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R.; Goetz, T.; Daniels, L. M.; Stupnisky, R. H. and Perry, R. P. (2010). “Boredom in achievement settings: Exploring control–value antecedents and performance outcomes of a neglected emotion”. Journal of Educational Psychology, 102(3), 531-549.
Pekrun, R.; Goetz, T.; Titz, W. and Perry, R. (2002). “Academic emotions in students’ self-regulated learning and achievement: A program of qualitative and quantitative research”. Educational Psychologist, 37, 91-105.
Seidman, L. J. (2006). “Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan”. Clinical Psychology Review, 26(4), 466-485.
Shapiro, S. L.; Carlson, L. E.; Astin, J. A. and Freedman, B. (2006). “Mechanisms of mindfulness”. Journal of clinical psychology, 62(3), 373-386.
Shalev, L.; Ben-Simon, A.; Mevorach, C.; Cohen, Y. and Tsal, Y. (2011). “Conjunctive Continuous Performance Task (CCPT)-A pure measure of sustained attention”. Neuropsychologia, 49(9), 2584-2591.
Siegel, R. D. (2010). The mindfulness Solution every day practices for everyday problems, New.
Sohlberg, M. M. and Mateer, C. A. (2001). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach. New York: Guilford press.
Tabachnick, B.G. and Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statics (5th Ed). Booston: Pearson Education.
Todman, M. (2003). “Boredom and psychotic disorders: Cognitive and motivational issues”. Psychiatry, 66, 146-167.
Tolor, A. (1989). “Boredom as Related to Alienation, Assertiveness, Internal-External Expectancy, and Sleep Patterns”. Journal of Clinical Psychology 2, 260-65.
Trunnell, E. P.; White, F.; Cederquist, J. and Braza, J. (1996). “Optimizing an outdoor experience for experiential learning by decreasing boredom through mindfulness training”. The Journal of Experiential Education, 19(1), 43-49.
Vanden Bos G. R. (Ed.). (2007). APA dictionary of psychology. Washington, DC: American Psychological Association.
Walach, H.; Buchheld, N.; Buttenmuller, V.; Kleinknecht, N. and Schmidt, S. (2006). “Measuring mindfulness: The Freiburg Mindfulness Inventory (FMI)”, Personality and Individual Differences, 40, 1543-1555.
Zeidner, M. (2007). Test anxiety in educational contexts: Concepts, findings, and future directions. In P. Schutz, R. Pekrun, & G. Phye (Eds.), Emotion in education (pp. 165−183). Amsterdam, Boston: Elsevier Academic Press.