فراتحلیل رابطه راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف: وجود تحقیقات متعدد و گاه متناقض در حوزه روابط بین راهبردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی لزوم انجام یک پژوهش ترکیبی در این حوزه را مورد تأکید قرار می­دهد. این پژوهش به روش فراتحلیل با هدف تعیین اندازه اثر ترکیبی رابطه بین راهبردهای یادگیری با شاخص­های پیشرفت تحصیلی انجام گرفت.
روش: جامعه آماری این فراتحلیل به تحقیقات در دسترس مرتبط با رابطه راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در داخل کشور مربوط می­شد که در بین سال­های 1369 تا 1389 منتشر شده بودند. بر اساس ملاک­های تعریف شده ورود و خروج تحقیقات اولیه و نیز تحلیل حساسیت 270 اندازه اثر از تقریباً 105 تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته­ ها: با عنایت به نتایج بررسی ناهمگنی، مدل اثرات تصادفی مناسب تشخیص داده شد که اندازه اثر ترکیبی رابطه راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی براساس معیار کوهن بزرگ به­دست آمد (63/0). همچنین نتایج نشان داد که اندازه اثر راهبردهای شناختی-فراشناختی بزرگ­تر از اندازه­های اثر جداگانه است. پژوهش­های تفاوتی نیز دارای اندازه­های اثر بزرگ­تری نسبت به پژوهش­های همبستگی بودند. به­علاوه اندازه اثر رابطه بین متغیرها در بین دختران دو برابر اندازه اثر پسران بود. همچنین بخشی از نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین اندازه اثر در تحقیقاتی با متغیرهای وابسته حل مسأله، درک مطلب و علوم دیده شده است تا با نمره کلی پیشرفت تحصیلی و یا یک متغیر نامشخص.
نتیجه­ گیری: به­طورکلی می­توان گفت راهبردهای یادگیری از هر نوع که باشد (شناختی یا فراشناختی) و در همه پژوهش­ها (آزمایشی یا همبستگی) در همه یادگیرندگان (دختران و پسران) بر میزان یادگیری آنها در دروس مختلف (علوم، حل مسأله، درک مطلب و ...) تأثیر زیادی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis of the Relationship Between Learning Strategies and Academic Achievement

نویسندگان [English]

  • javad mesrabadi 1
  • elham erfani abab 2
چکیده [English]

Introduction:There are multiple and sometimes conflicting research studies on the relationships between learning strategies and academic achievement that highlight a need for mixed research study in this area. This meta-analysis was implemented to determine the accumulative effect size of the relationship between learning strategies and academic achievement measures.
Method: The population of this meta-analysis was available published research studies relating on learning strategies and academic achievement in Iran educational context,published from 1990 to 2010. Based on the defined inclusion and exclusion criteria as well as sensitivity analysis almost 105 effect size  on 270  primary research were investigated.
Results:Random-effects model was appropriate because the heterogeneity analysis results and the accumulative effect size of relationship between learning strategies and academic achievement were large with Cohen's criteria (0.63). The results showed that the effect size of cognitive - metacognitive strategies is greater than the individual effect size. Furthermore, it was found that the differential studies had greater effect sizes than corelational studies.In addition, the effect size between variables among girls was twice than this among males. Also, results showed that the maximum effect sizehas been observed in problem solving dependent variables, reading comprehension and science rather than total educational achievement score or an unknown dependent variable.
Conclusion: Generally, it can be stated that learning strategies of different types (cognitive or metacognitive), in all studies (experimental or correlational), in all learners (male and female) have the significant impact on learners’ learning of different subjects (science, problem solving, reading comprehension, and so on and so forth).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • Learning strategies and cognitive strategies
  • Academic achievement
آچاک، عثمان (1385)؛ بررسی میزان استفاده از راهبردهای یادگیری و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان موفق و ناموفق استان کردستان. طرح پژوهشی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
احمدی، محمدسعید (1385)؛ تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر توانایی حل مسئله ریاضی دانش­آموزان دختر و پسر منطقه انگوران استان زنجان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
اسلامی، اسماعیل (1389)؛ رابطه سبک­های شناختی و فراشناختی با عملکرد ریاضی در دانش­آموزان اول متوسطه. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
پرویز، کوروش (1384)؛ بررسی راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش­آموزان شهری و روستایی مقطع متوسطه . پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
جوادی، هادی (1383)؛ بررسی تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی پس­ختام در میزان پیشرفت تحصیلی و انگیزه پیشرفت دانش­آموزان دختر و پسر سال اول دبیرستان­های شهرستان آبیک، قزوین. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
خان­محمدی، نعمت­اله (1384)؛ بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری خودنظم داده شده و باورهای انگیزشی با خلاقیت و عملکرد دانش آموزان سال سوم هنرستان­های ابهر در دروس مهارتی در سال83-1382. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز.
دستا، مهدی (1389)؛ نقش اهداف پیشرفت و راهبردهای خود تنظیمی در عملکرد حل مسائل ریاضی و عملکرد ریاضی دانش آموزان پایه اول دبیرستان شهر یزد. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تربیت معلم تهران.
رضایی، اکبر و سیف، علی­اکبر (1384)؛ نقش باورهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری و جنسیت در عملکرد تحصیلی. فصلنامه تعلیم و تربیت. شماره21(4): 86-44.
سیف، علی­اکبر (1389)؛ روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش(ویرایش ششم). تهران: دوران.
سیف، علی اکبر و مصرآبادی، جواد (1382)؛ مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری بر یادداری ، درک مطلب و سرعت خواندن. فصلنامه تعلیم وتربیت. شماره، 74: 54-37.
شعبانی، صونا (1386)؛ بررسی رابطه فراشناخت و ادراک یادگیری زبان­انگلیسی با عملکرد درس زبان­انگلیسی در دانش­آموزان دختر پیش­دانشگاهی شهرستان مراغه در سال تحصیلی1387. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
صالحی، رضا (1380)؛ مطالعه رابطه فراشناخت و ادراک یادگیری با عملکرد زبان­انگلیسی بین مراکز پیش­دانشگاهی شهرسـتان یزد در سال 79-1378. پایان­نـامه کارشناسی­ارشد، دانشکـده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه تربیت­معلم تهران.
صداقت، مریم (1389)؛ نقش راهـبردهای یادگیری خودتـنظیم در رابطـه اهداف، ادراکـات و گرایـش­های فکری دانش­آموزان با پیشرفت تحصیلی. رساله دکترا، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
طلوع تکمیلی­ترابی، نادره (1382)؛ بررسی اثر بخش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر میزان یادگیری خودگردان دانش­آموزان کلاس پنجم ابتدایی شهر تهران. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
عشورنژاد، فاطمه (1385)؛ بررسی روابط ساختاری خود پنداره، یادگیری خود تنظیمی و موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
کارشکی، حسین (1379)؛ تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر عملکرد درک مطلب دانش­آموزان پسر پایه اول دبیرستان منطقه 11 تهران. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
کرمی، ابوالفضل (1382)؛ تدوین ابزار سنجش راهبردهای یادگیری و مطالعه و تعیین رابطه این راهبردها با پیشرفت تحصیلی. رساله دکترا، دانشکده علوم­تربیتی و روان­شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
کریمی­سوق، علی­حسن (1388)؛ مقایسه میزان استفاده دانش­آموزان مقطع متوسطه مراکز آموزش از راه دور ایران از راهبردهای یادگیری زبان­خارجی بر اساس جنس، پایه و توانایی. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
گلی­دیزج، اسفندیار (1384)؛ بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری و خلاقیت در بین دانش­آموزان دوم متوسطه شهرستان مینو­دشت. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
لک­زاد، کبری (1377)؛ تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی (پس­ختام) بر درک مطلب، سرعت یادگیری و عملکرد خواندن دانش­آموزان دختر پایه اول دبیرستان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
متولی، سید­محمد (1376)؛ بررسی تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر درک مطلب و سرعت یادگیری دانش­آموزان کلاس­های اول دبیرستان دخترانه شهرستان فردوس. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
مشهدی­میقانی، فریده (1375)؛ بررسی تاثیر آموزش مهارت­های مطالعه بر درک مطلب و سرعت خواندن دانش­آموزان دختر مقاطع راهنمایی و متوسطه. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
مصطفایی، علی (1387)؛ بررسی اثر بخش آموزش مولفه­های راهبردهای یادگیری خود­تنظیمی مبتنی بر مدل پنتریچ بر خودکارآمدی، منبع کنترل و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پسر پایه سوم دبیرستان. رساله دکترا، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
معصومی، علی­مدد (1386)؛ مقایسه تاثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی و ترکیبی بر میزان یادگیری دانشجویان رشته آموزش ابتدایی در درس رسانه­های آموزشی مقطع کاردانی مرکز تربیت­معلم شهید رجایی قزوین. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
موسوی­نژاد، عبدالمحمد (1376)؛ بررسی رابطه باورهای انگیزش و راهبردهای یادگیری خود نظم داده شده با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم راهنمایی. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
هـادیان، مهدی (1388)؛ رابطه اهداف پیشرفت، راهبردهای فـراشناختی و خود ناتوان­سازی با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دبیرستانی شهر طبس. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
هومن، حیدرعلی (1387)؛ راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی. تهران: سمت.
یعقوب­خانی غیاثوند، مرضیه (1384)؛ مقایسه راهبردهای یادگیری و مطالعه در دانش­آموزان ضعیف و قوی دوره دبیرستان شهر قزوین. طرح پژوهشی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T. and Rothstein, H. R. (2009); Introduction to Meta-Analysis. John Wiley & Sons, Ltd, UK.
Charlotte, D., Gerhard, B. and Hans-Peter, L. (2008); HowPrimary school students learning sterategies most effectively? A meta analysis on self-regulation training programmers. Educational Research Review. 3: 101-129.
Cohen, J. (1988); Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (Second ed). Hillsdale, N J: Lawrence Erlbaum Associates.
Colorado, J. T. (2006); The relationship of self- regulated learning and academic performance in an online course environment. Doctoral dissertation, faculty of the graduate school of the university of Kansas retrieved April30, from http://proquest.uni.com/dissertation/
Countinho, S. (2008); self –efficacy,metacognition,and performance. North American
Cuixin, P. (2012); Self-Regulated Learning Behavior of College Students of Science and Their Academic Achievement. Physics Procedia, 33, 1446 – 1450.
Dermitzaki, I., Leondari, A. and Goudas, M. (2009); Ralation between youngstudents' stretegicbehaviours, domain-specific self concept, andperformance in a problemsolving. Learning and Instruction, 19: 144- 157.
Dignath, C., Buettner, G. and Langfeldt, H. (2008); How can primary school students learn self-regulated learning strategies most effectively? A meta-analysis on self-regulation training programs, Educational Research Review, 3: 101–129.
Gordon, W. I. (2009); A factor analysis study of the self  regulated learning inventory. From: http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/0000 019b/80/14/d2/38.pdf.
Hall, R. (1999); The organization and development of discursivepractices for “having a theory”.Discourse Processes, 27(2): 187-218.
Henk, V. and Graaff, E. (2004); Developing metacognition: abasis for active learning,European Journal of Engineering Education, vol 29: 543-548.
Higgins, J. P. T., Thompson, S. G., Deeks, J. J. and Altman, D. G. (2003); Measuring inconsistency in meta-analyses. British Medical Journal 327: 557-560
Hoek, D., Eden, P. and Terwel, J. (1997); The effects of integrated social andcognitive strategy instruction on the mathematics achievement in secondary education,learningand instruction, 9: 427-488.
Joo, Y. J., Bong, M. and Cho, H. J. (2000); Self- efficacy for self – regulated learning, academic self efficacy, and internet self efficacy in web- based instruction. Educational Technology Research and Development, 48(2): 5-17.
Kesisi, S. and Erdogan, A. (2009); Predicting college students’ mathematics anxiety by motivational beliefs and self-regulated learning strategies. College Student Journal, 43: 631-639.
Royanto, L. R. M. (2012); The Effect of An Intervention Program Based on Scaffolding to Improve Metacognitive Strategies in Reading: A Study of Year 3 Elementary School Students in Jakarta. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 69: 1601-1609.
Samadi, M. and Davaii, M. (2012); A case study of the predicting power of cognitive, metacognitive and motivational strategies in girl students' achievements. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 32: 380-384.
Seifert, K. L. (1991); Educational psychology (2th ed) . Boston.,Haunghton Mifflincompany
Sharaw, H. (2006); the effects of gender of grade level on the motivational need of achievement. Journal Of Family And Consumer Sciences Education, 23(2): 19-26.
Teong, S. K. (2003); The effect of metacognitive training on mathematical word problem solving, Journal of computer assisted learning, 19: 46-55.
Tuncer, U. (2009); How do monolingual and bilingual language learners differ in use of learning strategies while learning a foreign language? Social and Behavioral Sciences, 1: 852-856.
Valkyrie, K. T. (2006); Self regulated learning, an examination cognitive, resource management, metacognitive component and academic outcome with open a demission community college student .Doctoral dissertation. University of Houston.
Weinstein, C. E., Husman, J. and Dierking, D. R. (2000); Self -regulation interventions with a focus on learning strategies. New York: Academic Press.
Wells, A. (2009); metacognitive therapy for anxiety and depression. New York: the Guilford press.
Wiley, B. and guss, C. D. (2007); Meta cognition of problem – solving strategies in Brazil, India, and the United States. Journal of Cognition and Culture, 7(1-2): 1-25.
Yaghobkhani Ghiasvand., M. (2010); Relationship between learning strategies and academic achievement; based on information processing approach. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5: 1033–1036.
Yip, M. C. W. (2007); Differences in learning and strategies between high and low achieving university students: a Hong Kong study. Educational Psychology, 27(5): 597-606.
Zimmerman, B., and Pouns, N. (1990); Student Differences in Self-regulated Learning. Journal of educational psychology, 82(1): 51-59.